مرجع پلیمر در بازار ایران: معاملات پلیمرها در بورس کالا به روزهای سختی رسیده است همان‌گونه که در گزارش‌های پیشین از آن به‌عنوان مخمصه یاد کردیم اما گویا اوضاع بدتر هم شده است. هفته گذشته حجم معامله پلیمرها در بورس کالا به رقمی نزدیک به ۳۱ هزار و ۲۶۶ تن رسید که به نسبت هفته قبل از آن از کاهش ۲۳ درصدی حکایت می‌کند.
این در حالی است که متوسط حجم معامله هفتگی پلیمرها در سال گذشته کمتر از ۶۳ هزار تن بوده؛ یعنی معاملات هفته قبل حتی از نیمی از متوسط معاملات سال گذشته هم کمتر بوده است. حجم معاملات در هفته قبل در کمترین سطح از روزهای ابتدایی و نیمه‌تعطیل ابتدای سال ۹۷ تاکنون است یعنی این بازار هفته گذشته در بدترین شرایط معاملاتی در ۵ فصل اخیر قرار داشته است. البته اوضاع وخیم‌تر از این ارقام است.
در دو هفته اخیر در بازار اصلی (فیزیکی) بورس کالا کمتر از ۷۲ هزار تن از انواع پلیمرها مورد داد و ستد قرار گرفته که این نرخ در کمترین سطوح (دو هفته) از ابتدای سال ۹۶ تاکنون قرار دارد، یعنی این بازار در دو هفته اخیر در بدترین حالت در ۹ فصل اخیر قرار داشته است.
این آمارها توصیفی جز فاجعه ندارد و زیان اصلی این کاهش حجم معاملات را قطعا دیر یا زود صنایع تکمیلی متحمل خواهند شد. باید به شدت نگران این آمارها بود زیرا توقف معاملات به معنی توقف تولید است و این مطلب به کاهش بیشتر تقاضا یا تجمیع آن و رشد انفجاری قیمت‌ها منتهی خواهد شد اگرچه در وضعیت فعلی شرایط اندکی متفاوت است.
در هفته گذشته حجم عرضه‌ها در بورس کالا با ۴/ ۹ درصد رشد روبه‌رو شد و به رقمی بیش از ۷۹ هزار تن رسید که بیشترین حد از اواخر اسفندماه سال گذشته تاکنون بوده است.
این در حالی بود که معاملات نسبتا گسترده‌ای برای داد و ستد سلف – مچینگ یا نقدی – مچینگ درج شد یعنی رقم عرضه‌ها حتی بالاتر از این ارقام بوده است. البته در شرایطی که چند هفته حجم معاملات در بورس کالا تعریفی ندارد، تجمیع و سپس افزایش عرضه‌ها در بورس کالا منطقی است و این داده نشان می‌دهد که حال و روز بازارهای صادراتی هم تعریف چندانی ندارد. این روند یعنی ضعف معاملات باز هم ادامه یابد با مازاد عرضه و دردسرهای جانبی آن همراه خواهیم شد.
در هفته گذشته حجم عرضه‌ها کمترین سطوح از هفته‌های ابتدایی و نیمه‌تعطیل سال ۹۶ تاکنون را تجربه کرد که یک سیگنال منفی مضاعف به شمار می‌رود. در هفته گذشته کاهش ۳۰ درصدی حجم تقاضا در بورس کالا را شاهد بودیم که موجب شد این نرخ به بیش از ۴۲ هزار تن برسد.
در هفته گذشته باز هم حجم تقاضا به نسبت عرضه‌ها به کمتر از یک رسید یعنی میزان تقاضا کمتر از عرضه‌ها بود اگرچه این پدیده در بازار پلیمرها نادر است ولی دو هفته پیاپی این رخداد تجربه می‌شود. در هفته گذشته در برابر هر تن عرضه ۵۳/ ۰ تن تقاضا درج شده که در کمترین سطوح از اواخر سال ۹۵ تاکنون است. در هفته گذشته ۴/ ۳۹ درصد از عرضه‌های پلیمرها در بورس کالا مورد معامله قرار گرفته که باز هم در کمترین سطح از اواخر سال ۹۵ تاکنون است.
آمارهای فوق به خوبی ابعاد مشکل را نشان می‌دهد که البته از همه بیشتر دامن صنایع تکمیلی را خواهد گرفت.
به‌صورت دقیق‌تر در شرایطی که حجم معاملات در بورس کالا به هر دلیل کاهش یابد تزریق کالا از بورس و صنایع بزرگ به بازار و صنایع تکمیلی با وقفه صورت خواهد گرفت که در نهایت دو احتمال را مطرح می‌کند:
– یا بازار نگران کاهش قیمت‌هاست و تمام تلاش خود را به کار می‌گیرد تا از زیان احتمالی فاصله گرفته و خرید را تنها به قدر ضرورت انجام می‌دهد. این رویکرد البته از سمت واسطه‌ها و تجار رهگیری خواهد شد و تولیدکنندگان واقعی که دستی بر تجارتندارند نه امکان، نه جذابیت و نه توانمندی این باز‌ی‌ها را نخواهند داشت. البته واسطه‌ها از امکان تعویق تقاضا یعنی موکول‌کردن خرید خود به آینده برخوردار هستند و این رویکرد نشان می‌دهد که چشم‌انداز مثبتی پیش روی بازار ترسیم نشده است.
– یا تقاضای واقعی برای خرید محصولات نهایی یا سفارش تولید در صنایع تکمیلی به قدری پایین است که واحد تولیدی نه نیازی به مواد اولیه جدید داشته و نه از نقدینگی کافی و برنامه تولید برای مصرف آنها برخوردار است بنابراین راهی جز عقب‌نشینی از خرید نخواهد داشت.البته این احتمال وجود دارد که هر دو رخداد محتمل باشد یعنی هم چشم‌انداز افت قیمت‌ها به قدری خطرناک جلوه کند که واسطه‌ها و حتی برخی از تولیدکنندگان جرات خرید نداشته باشند و هم میزان مصرف واقعی مواد اولیه به قدری کاهش یابد که خرید از بورس نه توجیه و نه امکان داشته باشد.
این در حالی است که ضعف نقدینگی هم یکی از معضلات اصلی در بازار بوده و این مشکل به این زودی‌ها حل نشده و حتی وخیم‌تر نیز خواهد شد. این دوگانه یعنی ضعف فعلی تقاضای واقعی در شرایط حال و چشم‌انداز عدم رشد قیمت‌ها و تعویق تقاضا یکی از خطرناک‌ترین چهره‌هایی است که در نهایت بازارها می‌توانند با آن روبه رو شوند. البته به احتمال قوی در هفته جاری شرایط بهبود می‌یابد زیرا داده‌های وخیم پیشین حداقل در فاز روانی آن به سمت تعدیل حرکت کرده است.
قیمت دلار آزاد شاید با تکانه‌های افزایشی همراه شود و این سیگنال برای تحریک خریداران و همچنین تحریک قیمت‌ها در بازار داخلی کافی است. جو روانی کاهش نرخ نیز همچون گذشته چندان گسترده خودنمایی نخواهد کرد بنابراین احتمال خرید از بورس کالا تقویت خواهد شد. نوسان قیمت دلار آزاد هم شاید محرکی برای تقویت صادرات باشد ولی وضعیت بازار در کشورهای همسایه از یک رکود نسبی حکایت دارد. از سوی دیگر رشد ارزش لیر ترکیه در روزهای اخیر می‌تواند سرعت‌گیر مهمی برای صادرکنندگان ترکیه‌ای به شمار رود که شاید فضا برای صادرات محصولات ایرانی را در بازارهای همسایه تقویت کند.
البته باید در اواخر این گزارش به یک انتقاد جدی هم پرداخت و آن عقب‌نشینی خریداران در هفته گذشته بود آن هم در شرایطی که برخی از گریدهای جذاب نیز با کف قیمتی یا بدون رقابت جدی مورد معامله قرار گرفتند.
هیچ بعید نیست که برای هفته جاری حجم تقاضا باز هم افزایش یابد و این یعنی چهره بازار هم عوض می‌شود. البته از هم‌اکنون نمی‌توان اظهارنظر قاطعی داشت زیرا ضعف تقاضای واقعی چیزی نیست که نوسان قیمت دلار آزاد یا خوش‌بینی و بدبینی به اوضاع سیاسی تغییرش دهد بنابراین برای تحلیل اوضاع اول باید پذیرفت که رکود رخدادی واقعی است و عبور از رکود زمان‌بر و انرژی‌بر است و سپس امید داشت بازار مسیر خود را به مرور زمان تغییر دهد.
