مرجع پلیمر در بازار ایران: پژوهشگران دانشگاه شهید بهشتی سه نوع کیتوزان (پلیمر طبیعی) را از خرچنگ، سپیا و قارچ استخراج کردند و دریافتند که سخت‌پوستان دریایی بهترین و مقرون به صرفه‌ترین منبع برای استخراج کیتوزان هستند. همچنین با بررسی خواص ضد میکروبی انواع کیتوسان مشخص شد که کیتوزان آلفا از خاصیت ضد میکروبی بیشتری نسبت به کیتوزان بتا و گاما برخوردار است.
کیتین پس از سلولز فراوان‌ترین پلیمر طبیعی است. سه نوع کیتین در طبیعت یافت می‌شود. کیتین آلفا در اسکلت خارجی سخت پوستان، کیتین بتا در اسکلت داخلی سرپایان و کیتین گاما در دیواره سلولی برخی از قارچ ها و مخمرها وجود دارد. کیتین به دلیل داشتن ساختار فشرده، در بیشتر حلال‌ها نامحلول است. بنابراین با روش‌های شیمیایی ساختار کیتین را دستکاری می‌کنند. کیتوزان رایج‌ترین ماده تولید شده از کیتین است و آن را با حذف کردن نسبی گروه عاملی استیل (acetyl) کیتین به دست می‌آورند.
کیتین و کیتوزان فراوان‌ترین آمینو پلی ساکاریدها در طبیعت هستند. سازگاری زیستی بالا، سمیت پایین، زیست تخریب پذیر بودن و خواص ضد میکروبی از ویژگی‌های قابل توجه آن‌هاست. خواص ضد میکروبی این دو پلیمر ارزش اقتصادی بالایی دارد. کیتین و کیتوزان در علوم مختلف دارویی، پزشکی، زیست فناوری، غذایی، کشاورزی، بهداشتی و آرایشی و… استفاده می‌شوند.
استخراج سه نوع کیتوزان (پلیمر طبیعی)
محققان دانشگاه شهید بهشتی سه نوع کیتوزان را از خرچنگ، سپیا و قارچ استخراج کرده و خواص ضد میکروبی آن‌ها را مورد بررسی قرار دادند.
در این مطالعه سه نوع کیتوزان آلفا، بتا و گاما به ترتیب از پوسته خرچنگ Portunus segnis ، صدف داخلی Sepia pharaonis و دیواره‌ی سلولی قارچ Aspergillus niger استخراج شد. نمونه‌های سخت‌پوست و نرم‌تن در تابستان 1393 از آب‌های بندرعباس و سویه قارچی Aspergillus niger از سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی تهیه شد. خواص ضد میکروبی سه نوع کیتوزان به روش انتشار دیسک در آگار روی ۹ سویه باکتریایی و دو سویه قارچی بررسی شد.
مقدار کیتوزان استخراج شده از پوسته خرچنگ به طور معنی‌داری بیشتر از کیتوزان سپیا و کیتوزان قارچ محاسبه شد. به‌طور میانگین، کیتوزان آلفا بیشترین و کیتوزان گاما کمترین فعالیت ضد میکروبی را نشان دادند. حساسیت باکتری‌ها در برابر هر سه نوع کیتوزان بیشتر از سویه‌های قارچی بود. باکتری‌های گرم مثبت و گرم منفی حساسیت یکسانی در برابر انواع کیتوزان از خود نشان دادند.
نتایج این پژوهش که در نشریه «یافته‌های نوین در علوم زیستی» دانشگاه خوارزمی منتشر شده‌است، نشان داد که سخت‌پوستان دریایی بهترین و مقرون به صرفه‌ترین منبع برای استخراج کیتوزان هستند. زیرا دسترسی به آن‌ها از سایر منابع ساده‌تر است و همچنین کیتوزان بیشتری می‌توان از آن‌ها استخراج کرد. علاوه بر این، خواص ضد میکروبی کیتوزان آلفا با توجه به ساختار آن بیشتر از خواص ضد میکروبی کیتوزان بتا و گاما است.
منبع: ایسنا
