استفاده از نانوذرات پلیمری در تهیه سیستم‌های دارورسانی هدفمند

دکتر منا علی بلندی، استادیار مرکز تحقیقات علوم دارویی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، اظهار کرد: براساس جدیدترین آماری که در سیزدهمین همایش سالانه انجمن آسیب‌شناسی و هفتمین همایش سالانه انجمن علمی سرطان اعلام گردید روزانه ۱۰۰ نفر در ایران بر اثر بیماری سرطان جان خود را از دست می‌دهند.

وی افزود: با توجه به تغییر سبک زندگی و افزایش جمعیت سالمندی، بروز بیماری‌های غیر واگیر از جمله سرطان در کشور رو به افزایش است که همین امر لزوم سیاستگذاری برای پیشگیری از ابتلا و همچنین انجام تحقیقات و سرمایه گذاری در تولید داروهای ضدسرطان همگام با فناوری‌های روز و برتر دنیا را در کشورمان نشان می‌دهد.

استادیار مرکز تحقیقات علوم دارویی دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی مشهد با بیان اینکه داروهای ضدسرطان عوارض جانبی شدیدی را برای بیمار به همراه دارد، تصریح کرد: همین امر باعث کاهش کیفیت زندگی بیماران تحت شیمی درمانی و گاهی اوقات نیز مرگ آن‌ها می‌گردد و بر این اساس طراحی سیستم‌های نوین و بهینه در دارورسانی این داروها امری ضروری و اجتناب ناپذیر به شمار می‌رود.

بلندی اضافه کرد: به همین منظور با استفاده از پلیمرهای آمفی فیلیک زیست سازگار و تخریب پذیر اقدام به ساخت نانوذرات پلیمری با نام پلیمروزوم کردیم که داروی هیدروفوب دوسه تاکسل را در درون آن انکپسوله نماید.

وی با اشاره به مزایای کاربرد نانوذرات در تهیه سیستم‌های دارورسانی، بیان کرد: افزایش نفوذ دارو در سلول‌های هدف، افزایش حلالیت‌های داروها، کاهش نوسانات، کاهش غلظت خونی و بافتی دارو و امکان هدفمند نمودن این ذرات برای رسیدن به بافت و سلولهای بیمار مزایای کاربرد نانوذرات در تهیه سیستم های دارو رسانی است.

استادیار مرکز تحقیقات علوم دارویی دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، نانوذرات بکاررفته در داروسازی را شامل حامل‌های مبتنی بر پلیمرهای محلول در آب، پلیمرهای زیست تخریب پذیر، لیپوزوم‌ها عنوان کرد و گفت: امروزه حامل‌های پلیمری به جهت پتانسیل‌های بالایی که دارند مانند circulation (گردش) طولانی مدت در خون، حمل هدفمند دارو و جذب و آزادسازی کنترل شده دارو، بسیار مورد توجه قرار گرفته‌اند.

نسل جدید حامل‌های پلیمری

بلندی با بیان اینکه یک نسل جدید از حامل‌های پلیمری کلوئیدی پلیمروزومها است، تاکید کرد: در مقایسه با لیپوزوم ها، حامل‌های پلیمری مزایایی مانند پایداری بالای دیواره و نفوذپذیری پایین آن که بوسیله طول بلاک‌های آنها کنترل و تنظیم می شوند، دارند؛ در مطالعات صورت گرفته کارآمدی این نوع سیستم‌ها برای حمل داروها و آزادسازی قابل کنترل دارو توسط آن‌ها اثبات شده است.

وی ادامه داد: جهت هدفمند نمودن سیستم های پلیمروزومی و برای اینکه نانوحامل، به سلول یا بافت بیمار برسند باید لیگاندهای اختصاصی در سطح آنها تعبیه شود تا به طور اختصاصی با رسپتورهای (گیرنده های) سطح سلول  یا بافت بیمار میانکنش ایجاد نمایند.

استادیار مرکز تحقیقات علوم دارویی دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی مشهد افزود: در این مطالعه اسیدفولیک به سطح سیستم متصل شد که در این صورت می توان رسپتورهای اسیدفولیک را که در سطح سلول‌های سرطانی سینه، کولون و پانکراس و … به میزان بالایی بیان می شوند، هدفگیری نمود.

بلندی، خاطرنشان کرد: از سیستم پلیمروزومی حاوی دوسه تاکسل و هدفمند شده با اسیدفولیک جهت درمان سرطان سینه متاستیک موشی استفاده شد که نتایج بسیار امیدوار کننده بود.

وی گفت: فرمولاسیون ایجاد شده بسیار مؤثرتر از تاکسوتر(فرم تجاری داروی دوسه تاکسل) در درمان سرطان سینه متاستیک موشی عمل کرد و توانست بصورت معنی داری درصد زنده ماندن با این مدل درمانی را افزایش دهد.

استادیار مرکز تحقیقات علوم دارویی دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی مشهد خاطرنشان کرد: از رهگذر این پژوهش می‌توان با شناسائی نقاط قوت و ضعف سیستم های دارو رسانی هوشمند، مبادرت به بهینه‌سازی این نوع سیستم‌ها و کاربری آنها در سیستم‌های داروئی-درمانی کشور نمود، تخمین فاصله زمانی جهت بهره برداری از نتایج این تحقیق بعد از تحقق اهداف آن قابل انجام است.