تایرسازی صنعتی قدرتمند زیر فشار واردات و رکود

آنها تنها از محصولات صاحب برند دنیا ضربه نمی‌خورند بلکه دشمن بزرگ آنها کالاهای چینی ارزان و بعضا کم‌کیفیت است. ایران بدون آنکه از مزایای پیوستن به سازمان تجارت جهانی بهره مند شود با تعرفه‌های غیر موثر، بازار خوبی برای واردات کالاهای خارجی شده است. شکی نیست که تولیدکنندگان باید کیفیت خود را مدام افزایش دهند تا از غول‌های تایرسازی جهان جا نمانند، اما هنگام روبه‌رو شدن با دامپینگ دیگر نمی‌توان با بهبود کیفیت یا کاهش قیمت به جنگ واردات رفت، اما لاستیک سازان چه می‌گویند؟اعتراض آنها به چیست؟تا چه اندازه می‌توان به آنها حق داد؟اینها سوالاتی است که در این صفحه، مدیران بخش صنعت تایر به آن پاسخ می‌دهند.

فریب نام‌های مشهور وارداتی را نخورید

دکتر رضا گنجی

رئیس هیات مدیره انجمن تایر

تولید و واردات دو مقوله‌ای هستند که اگر خوب مدیریت شوند موجبات آرامش بازار و رفاه مصرف‌کننده را فراهم می‌آورند، اما در سال‌های اخیر با توجه به حجم وارداتی که با استفاده از ارز مبادله‌ای انجام گرفت، بازار دچار سردرگمی شد. قیمت‌ها آنچنان تحت تاثیر قرار گرفت که مصرف‌کننده سردرگم، نخریدن کالا و منتظر ماندن را ترجیح داد.

قیمت، سهم بازار و سود فروشنده مسائلی است که در مورد تایرهای وارداتی بر اقتصاد تایر ایرانی تحمیل می‌کنند. درخصوص قیمت دو نوع کالا وجود دارد. کالای خوب با کیفیت (حتی چینی) با قیمت جهانی مانند همه تایرهای خوب دنیا و تایر با قیمت ارزان که کیفیت آن نیز بالطبع پایین است (که بازار ایران بیشتر مملو از کالاهای ارزان است). کالای چینی ارزان با کیفیت پایین وارد می‌شود و در زنجیره توزیع با قیمت گران به فروش می‌رسد، به نحوی که سود واردکننده، عمده‌فروش و خرده‌فروش، بسیار مناسب است، به طوری که آنها دیگر ترجیح نمی‌دهند کالای ایرانی با کیفیت خوب را با کارمزد کم به فروش برسانند. مساله دوم سهم بازار است. وقتی کالای وارداتی به وفور در بازار وجود دارد، مصرف‌کننده ابتدا دچار سردرگمی شده و دو نوع فریب می‌خورد: یا قیمت ارزان او را گول می‌زند یا برند خارجی مشهور که در هر دو مورد پول از کیسه او رفته و کالایی خریده که شاید می‌توانست با خرید کالای ایرانی هر دو مزیت یعنی قیمت و کیفیت را داشته باشد.

در پایان باید به بیانات مقام معظم رهبری در تاکید بر اقتصاد مقاومتی، اقدام و عمل اشاره کرد و نتیجه گرفت اگر بخواهیم پیرو بیانات ایشان در اقتصاد مقاومتی عمل کنیم، باید دو اقدام انجام دهیم:

1- برای واردات تایرهای چینی تعرفه Safa Gaurd تا 80 درصد بگذاریم.

2- از ورود تایرهایی که در ایران تولید می‌شوند و کمبودی در عرضه ندارند جلوگیری به عمل آید.

در صورت تحقق دو شرط فوق استقلال صنعت تایر ایران حفظ شده، تجار نیز می‌توانند کمبودهایی را که دقیقا مشخص شده وارد کنند و مصرف‌کننده هم از سردرگمی نجات یافته و کالای با کیفیت خوب و استاندارد ایرانی را با اطمینان مصرف کند.

***

صنعت تاير ايران

در صنعت تاير ايران حدود 15 هزار نفر به‌صورت مستقيم در كارخانه‌ها به توليد تاير اشتغال دارند و اين خيل عظيم در صورت عدم توجه و عدم حمايت دولت قطعا با مشكل مواجه خواهند شد. انجمن صنفي صنعت تاير معتقد است ورود تاير به كشور باید كنترل شده باشد و تجار مبادرت به ورود تايرهايي کنند كه در كشور توليد نشده يا كسري تايرهاي توليدي كشور را وارد کنند. در حالي كه چنين وضعي در حال حاضر حاكم نيست و تجار هر سايز و به هر مقدار بخواهند وارد می‌کنند. وجود چنين حجم عظيمی‌از واردات و دامپينگ كالاهاي چيني و وجود بين 13 تا 15 درصد جايزه صادرات به توليد كنندگان چيني توان رقابت را از توليدكنندگان داخل ربوده به نحوي كه در حال حاضر كارخانه‌های داخل با ظرفيت كامل كار نمی‌كنند و شركت‌هاي خارجي سهم بازارآنها را گرفته‌اند. توليد تاير كه در دوران جنگ تحميلي تا 330 هزارتن افزايش يافته بود در سال 94 به حدود 220 هزار تن رسيد.

از سوي ديگر وجود تايرهاي قاچاق مثل ساير كالاهايي كه قاچاق می‌شوند نقش پررنگي در بازار داشته به نحوي كه اين كالاها علاوه بر توليدكنندگان داخل، تجار رسمی ‌را نيز دچار مشكلات عرضه کرده است به نحوي كه سازمان مبارزه با قاچاق كالا و ارز به موضوع ورود کرده و جلسات متعددي درخصوص راهكار مبارزه با تاير قاچاق تشكيل داده و تصميمات خوبي اتخاذ شده است. آنچه مسلم است كليه مسوولان به اتفاق معتقد هستند از ورود كالاي مشابه داخل كه در ايران توليد مي‌شود باید ممانعت به عمل آيد و همگي تلاش می‌كنند تا اين مهم صورت گيرد تا ضمن حمايت ازتوليد داخل به حفظ اشتغال پايدار فرزندان ايران اسلامی‌همت گمارده شود. وزارت صنعت، معدن و تجارت به منظور گسترش زنجيره توليد تاير براي سال‌هاي بعد از 1400 نسبت به صدور پروانه تاسيس براي 4 كارخانه ديگر با ظرفيت 300 هزار تن براي بخش خصوصي با مشاركت سازمان گسترش مالكيت واحدهاي توليدي اقدام کرده كه آنها نيز در حال مذاكره برای ورود ماشين‌آلات و نهايتا ساخت كارخانه هستند، اما با توجه به تحريم‌ها و اثرات آن كه هنوز به طور کامل لغو نشده چندان موفقيتي در اجراي پروژه‌ها به دست نيامده است.

از سوي ديگر شركت‌هاي فعلي توليدكننده تاير نيز واحدهاي گسترش ظرفيت توليد دارند به نحوي كه شايد پس از تكميل همه طرح‌ها، ظرفيت توليد تاير در كشور در سال 1405 به 600 هزار تن افزايش يابد. بديهي است اين ظرفيت عظيم تا 90 درصد مصارف كشور را تامين می‌کند، به همين دليل لزوم حمايت دولت از توليدات داخلي در مقابل واردات احساس مي‌شود. حمايت دولت می‌تواند به افزايش نرخ گمركي يا به وسيله اعمال safe guard روي بعضي كشورها، مانند چين اعمال شود و همچنين حمايت دولت از صنايع داخلي مبني بر عدم صدور مجوز ورود براي سايزهايي كه در ايران توليد می‌شود می‌تواند اقدامات موثري باشند تا كارخانه‌های داخل در مقابل واردات حمايت شوند. در حال حاضر هر 2 نوع حمايت فوق مورد درخواست انجمن صنفي صنعت تاير بوده و تمامی ‌ارگان‌ها در لزوم حمايت از صنايع داخلي اتفاق نظر دارند. در خاتمه اينكه وجود كالاهاي قاچاق در هركشوري موجب تضعيف اقتصاد و گسترش رانت، عدم قانونمندي و… مي‌شود. لازم است دولت نظارت ويژه‌اي براي مبارزه با قاچاق تاير کرده و كالاي قاچاق را همچون مواد مخدر معدوم کند. بديهي است با گسترش آموزش و فرهنگ مردم و ترويج آن در رسانه‌هاي عمومی ‌بايد مردم را به خريد كالاي ايراني تشويق کرد و امتيازات آن را برشمرد تا مصرف‌كنندگان با اطمينان كالاي ايراني را خريداري کنند. گارانتي مصرف كالاهاي داخل توسط كارخانه‌ها و همچنين توجه به حفظ اشتغال پايدار فرزندان ايران زمين و حمايت از توليد كننده داخل به منظور گسترش سطح كيفي از امتيازات خريد كالاي ايراني است. در خاتمه ضمن تشكر از روزنامه «دنياي اقتصاد» كه در این راه پيشقدم شده است از ساير رسانه‌ها نظير راديو و تلويزيون انتظار داریم به جمع تشويق خريد كالاهاي خوب و با كيفيت داخل پيوسته و مردم را به خريد آنها تشويق کنند.

صنعت تایر زیر فشار رکود و واردات

مهندس مصطفی تنها

عضو کمیته اجرایی انجمن صنفی و سخنگوی انجمن و نیز مشاور عالی مدیرعامل شرکت کویرتایر

در سال‌های اخیر هرچند سرمایه‌گذاری چندانی برای توسعه صنعت تایر صورت نگرفته است ولی پویایی این صنعت و گسترش بازار مصرف آن در کشور باعث سرمایه‌گذاری‌های شایان‌توجهی در صنایع وابسته آن از جمله تولید ماشین‌آلات، قالب‌های ویژه و ابزار تولیدی و نیز مواد اولیه‌ای چون نخ استخوان‌بندی، سیم طوقه و مقداری از مواد شیمیایی و پلیمری مورد مصرف صنعت تایر شده و گام‌های خوبی در تکمیل زنجیره تامین این صنعت برداشته شده است. اگر توجه شود که بالغ بر 60 درصد مواد اولیه موردمصرف تولید تایر را مشتقات نفتی تشکیل می‌دهند، اهمیت توسعه تولید این صنعت برای اقتصاد ملی و پیشگیری از خام‌فروشی و نیمه‌خام‌فروشی محصولات پتروشیمی‌کشور آشکارتر می‌شود و نشان می‌دهد که ظرفیت بالقوه این صنعت برای ایجاد جاذبه در سرمایه‌گذاری‌های صنایع پایین‌دست نفت و پتروشیمی ‌و تکمیل‌شدن زنجیره تولید در کشور ما تا چه حد است. از سوی دیگر باید توجه کرد که رشد صنعت خودرو به‌عنوان صنعت محوری کنونی کشور هنگامی ‌مزیت است که قطعات مصرفی آن در اقتصاد کشور تولید شود و توسعه صنعت خودرو به‌جای بسترسازی مصرف بیشتر کالاهای خارجی در قالب واردات قطعات مصرفی، به ریشه زدن بیشتر تولید دراقتصاد کشور و گسترش بیشتر فرصت‌های اشتغال مولد و ظرفیت‌های توسعه صنعتی و اقتصادی کشور درصنایع پایین دست بینجامد. اما واقعیت سال‌های اخیر نشان می‌دهد، چرخه امور اقتصادی کشور در این راستا نمی‌چرخد و توجه لازم و کافی به حمایت از صنعت تایر به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین قطعات مصرفی خودرو و پایه‌های اساسی خودکفایی صنعت حمل و نقل کشور مبذول نشده است. برای نمونه تولید صنعت تایر کشور در سال 1380 کمی ‌بیش از 173 هزار تن بوده، در حالی که واردات محصولات تایری کشور در آن سال کمتر از 52 هزار تن و صادرات صنعت نیز حدود 14 هزار تن بوده است. به عبارت دیگر حجم واردات تایر کشور معادل 25 درصد تایر مصرفی را تشکیل می‌داده است، حال آنکه در سال 1393 تولید کشور حدود 247 هزار تن، واردات 5/ 151 هزار تن و صادرات 8 هزار تن بوده است. این به آن معناست که بیش از 50 درصد تولید داخلی، تایر به کشور وارد شده است که اثرات مخرب آن بر بازارتایر باعث تشدید فشار رکودی اقتصاد کشور بر صنعت تایر ملی شده است.

نمودار واردات و تولید تایر

از نیمه دوم سال 93 اقتصاد کشور وارد دوره‌ای از رکود شد که تدریجا تمام فعالیت‌های اقتصادی کشور را فراگرفت و صنعت تایر فشار رکودرا از 3 ماهه سوم سال 93 یعنی شروع سال 2015 میلادی بر گرده خود احساس کرد و بازار تایر تدریجا رو به انجماد گذاشت. در همین زمان در ایالات‌متحده برای مقابله با سیل واردات تایرهای ارزان‌قیمت چینی قوانین بسیار سختگیرانه‌ای تحت‌عنوان مقابله با دامپینگ وضع و مورد اجرا گذاشته شد به‌طوری که مجموعا واردات برخی از انواع تایر از مبدا چین مستلزم پرداخت هزینه‌های تعرفه‌ای تا سطح صددرصد می‌شد. به دنبال آن کشورهای دیگری همچون روسیه و هند نیز تعرفه‌ ویژه‌ای برای واردات تایر از چین به مورد اجرا گذاشتند. تحت این شرایط انبوه تایرهای چینی که در مقیاس‌های بسیار وسیع و خیره‌کننده تولید می‌شدند باید بازارهای جدیدی برای سرریز کردن مازاد تولید خود می‌یافتند که بازار تایر کشور ما با توجه به نقش محوری حمل و نقل زمینی و مصرف گسترده تایر یکی از جذاب‌ترین بازارهای جایگزین برای جذب بخشی از تایرهایی که روی دست تولیدکنندگان چینی مانده بود به‌شمار می‌آمد.

تحت این شرایط تولیدکنندگان چینی حتی حاضر بودند برای پیشگیری از ورشکستگی، قیمت محصولات خود را تا نزدیک سطح قیمت تمام‌شده برای صادرات پایین آورند، از این‌رو در فقدان تمهیدات مناسب برای حمایت از صنعت داخلی، سیلی از تایرهای چینی به سوی بازارهای کشور ما سرازیر شد، از این‌رو صنعت تایر ازاواخر سال 93 از یکسو با شرایط رو به گسترش رکود اقتصاد کشور روبه‌رو بود و از سوی دیگر تحت‌فشار شدید واردات تایرهای ارزان‌قیمت چینی قرار گرفت. ناکافی بودن نظارت‌های کیفی بر واردات، دستیابی واردکنندگان به ارز مبادله‌ای برای واردات تایر که تعرفه موثر را به‌شدت پایین می‌آورد، عدم ارائه ضمانت کیفی و الزام به ارائه خدمات پس از فروش بر این آشفتگی می‌دمید و دست صادرکنندگان تایرچینی و واردکنندگان را برای انواع مانورهای تجاری در بازار بازمی‌کرد. نتیجه این اتفاقات برای صنعت تایر ملی کاهش تقاضای ناشی از رکود از یکسو و جنگ قیمتی تایرهای وارداتی از چین برای در اختیار گرفتن باقی‌مانده تقاضا از سوی دیگر بود که توان صنعت تایر را روز به روز بیشتر تحلیل می‌برد و فشار سنگینی در چرخش کالایی و جریان نقدینگی صنعت تایر وارد می‌آورد که الزام تایرسازان به کاهش تولید دستاورد آن بود. اگر نگاهی به روند واردات در سال 1394 بیندازیم مشخص می‌شود فشار واردات تایر تا آنجا که بازار کشور کشش داشت در آن سال نیز به‌رغم گسترش رکود در بازار و انباشت انبارهای تایرسازان تدام یافت. از این‌رو بود که نهایتا و هرچند دیرهنگام، مقامات مسوول به فکر چاره افتاده و ضوابطی را برای سازماندهی واردات و حداقل کاهش خسارات ناشی از ورود تایرهای بی‌کیفیت پیش‌بینی کردند. اما تا هنگامی‌که مازاد تایر انباشت‌شده در انبارها جذب نشود و صنعت حمل‌و نقل با خروج اقتصاد کشور از رکود مجددا رونق نگیرد، تاثیرات صدمات وارده بر صنعت تایر ناشی از بی‌سروسامانی واردات تایر در گذشته، از چهره تولید پاک نخواهد شد. مادام که ظرفیت‌های بازار تایر کشور به سهولت نصیب تولیدکنندگان خارجی شود، انگیزه‌ای برای صاحبات فناوری پیشرفته برای سرمایه‌گذاری در تولید تایر و گسترش این صنعت اشتغالزا و تکمیل زنجیره تولید محصولات پتروشیمی ‌وجود نخواهد داشت. تبلور عینی بخشیدن به ظرفیت‌های بالقوه اقتصاد کشور اندکی دوراندیشی بیشتر می‌طلبد. فرصت‌های اشتغال و رفاه فرزندانمان را چنین آسان به بیگانگان ندهیم.

تعرفه‌ها از صنایع تایرسازی حمایت نمی‌کنند

مهندس عبدالله امیرصادقی

مدیرعامل شرکت ایران تایر

طبق بیانات مقام معظم رهبری مکررا بر حمایت از محصولات و تولیدات داخلی تاکید شده است و با رشد این صنایع شاهد افزایش ضریب اشتغال و پویایی کارخانه‌های داخلی در کشور خواهیم بود. صنعت لاستیك كشور با بیش از نیم قرن فعالیت در كشور در مقاطع مختلف زمانی به ویژه در زمان جنگ تحمیلی و شرایط تحریم اقتصادی كشور، با تكیه بر توان نیروهای متخصص خود ناوگان حمل و نقل كشور را یك تنه بر دوش كشیده است. در این دوران هم پاسخگوی نیازهای ناوگان جبهه جنگ بود و هم شبكه وسیع حمل و نقل كشور را در عدم حضور رقبای خارجی ساماندهی كرد.

عدم توجه به توسعه صنعت تایر منجر به وابستگی به کشورهای بیگانه، آسیب‌پذیری کشور در اثر تحریم، آسیب‌پذیری صنعت خودرو، آسیب‌پذیری صنعت حمل و نقل، خروج ارز در ابعاد میلیارد دلار برای واردات و محرومیت از اشتغال‌زایی قابل ملاحظه در صنعت تایر می‌شود. صنعت تایر به‌طور عام بزرگترین ضربه را از واردات محصولات کم‌کیفیت خورده است. در اغلب کشورها چرخه تولید، صادرات و واردات به‌طور منطقی توزیع شده‌اند، اما این چرخه وقتی معیوب می‌شود که قیمت‌شکنی در بازار به واسطه ارائه محصولات با کیفیت پایین صورت می‌پذیرد. واردات بی‌رویه محصولات عمدتا بی‌کیفیت چینی توسط تاجران و تولیدکنندگان خودرو و عدم نظارت کیفی و انباشت این محصولات بی‌کیفیت در بازار و به حسب آن افت تولید 20 درصدی صنعت تایر در سال‌های 1393 و 1394 را شامل شده است و درکل واردات بی‌رویه انواع لاستیک، نوسانات قیمت تولیدات داخلی و عدم بهره‌گیری از شبکه مناسب توزیع در داخل، صنعت لاستیک کشور را با وضع بسیار نگران‌کننده‌ای‌ روبه‌رو کرده است. عدم نظارت مناسب سازمان استاندارد در گمرکات و تخصیص ارز مبادله‌ای به محصولات وارداتی و عدم تخصیص ارز مبادله‌ای به کارخانه‌های داخلی با توجه به مشکلات نقدینگی کارخانه‌های تولیدی جهت ورود مواد اولیه و گران شدن 15 الی 20 درصدی خرید مواد اولیه با ارز آزاد را ناشی می‌شود. تعرفه پایین واردات تایر به کشور که به هیچ‌وجه قابل‌مقایسه با کشورهای همتراز ایران که صنعت تایر در آن کشور فعال هستند، نیست. (مثال: تعرفه تایر در کشورهای ترکیه و مصر بالای 40 درصد است در حالی که در ایران متوسط 25 درصد است.) کشور باید در سال 1404 با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین تولید بزرگترین تولیدكننده صادرات محور تایر و قطعات لاستیكی در منطقه باشد كه جهت رسیدن به این اهداف به تدابیر ویژه مسوولان و سیاستگذاران حاكمیت و صنعت كشور نیاز دارد.

تحول در این صنعت نیازمند تدوین برنامه اجرایی برای صنعت تایر، تثبیت و افزایش نرخ تعرفه تایر و الزام به ایجاد خدمات پس از فروش واردکنندگان تایر، تخصیص منابع ارزی ریالی با هزینه نازل و بازپرداخت بلندمدت،‌ مدیریت منطقی واردات تایر برای بسط و گسترش تولید داخل، تخصیص معافیت‌های بلندمدت مالیاتی قطع نظر از محل احداث کارخانه، تثبیت نرخ ارز برای سرمایه‌گذاران، آماده کردن بستر لازم برای جذب تکنولوژی روز دنیا، ادغام کارخانه‌های داخلی و تدوین مشوق‌های لازم برای ورود سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی به این صنعت است.

افزایش اشتغالزایی، توسعه فعالیت‌های صنایع بالادستی و پایین‌دستی و وجود ظرفیت‌های بزرگ تولید لاستیک در داخل از مزیت‌های ایران در صنعت لاستیک‌سازی است که باید در برنامه‌ریزی‌های توسعه صنعتی کشور مورد توجه جدی قرار گیرد. کارشناسان صنعت لاستیک معتقدند: برای رفع مشکلات صنعت لاستیک در حوزه تولید، توزیع و مصرف باید روش‌های کارآمدی که بتواند خرید و فروش لاستیک را با قیمت مناسب در بین مردم تسهیل کند، مورد استفاده قرار گیرد تا با افزایش فروش محصولات داخلی کمبود منابع مالی تولیدکنندگان نیز در این بخش تاحدودی برطرف شود.

به اعتقاد فعالان این بخش، نبود مشوق‌های لازم برای تشویق سرمایه‌گذاری در صنعت تایر، رکود بازار لاستیک در کشور و واردات بی‌رویه انواع لاستیک، فرصت‌های ایجاد اشتغال مولد کشور را در این بخش نصیب کشورهای خارجی می‌کند. همچنین از آنجا که بالغ بر 90 درصد از لاستیک‌های وارداتی از چین و امارات جدا از قیمت ارزان از کیفیت پایین و نامناسبی برخوردار هستند و از تاریخ استفاده آنها نیز مدت زیادی گذشته که علاوه بر تحمیل هزینه‌های سنگین بر مردم و اقتصاد ملی، مصرف‌کنندگان را با خطرات جانی نیز مواجه می‌سازند، از این رو وزارت صنعت و دیگر دستگاه‌های مسوول و نظارتی باید با اعمال تدابیر سختگیرانه و افزایش محدودیت‌ها ضمن برنامه‌ریزی جهت واردات کنترل شده، از صنعت لاستیک کشور که نقش موثری در ایجاد اشتغال و ارزش افزوده کشور دارند، حمایت کنند. صنعت تایر ایران هیچ مشکلی با توزیع محصولات با کیفیت برندهای دنیا ندارد و کاملا خود را قابل رقابت با این محصولات می‌داند.

ظرفیت تایرسازی دوبرابر می‌شود

دکتر اسکندر ستوده

مدیرعامل مجتمع صنایع لاستیک یزد

تایر رکن اساسی در ناوگان حمل و نقل هر جامعه‌ای محسوب می‌شود و حیات اقتصاد جهانی بدون تایر قابل تصور نیست. بی‌تردید گنجانیدن تایر در لیست کالاهای استراتژیک از جانب مسوولان و تخصیص‌بخشی از امکانات کشور برای تامین نیازهای لاستیک نیز در همین راستا بوده است. حدود 80 درصد جابه‌جایی کالاها و مسافر در ایران با تکیه بر وسایل نقلیه‌ای انجام می‌پذیرد که روی تایر در حرکت هستند. از این روست که صنعت تایر یکی از ارکان صنایع استراتژیک و کلیدی کشور محسوب می‌شود و این صنعت با توجه به رشد و توسعه صنعت خودرو از مزیت بالا و جایگاه مهمی‌ در زنجیره ارزش برخوردار است.

صنعت تایر، یک صنعت واسط بین صنایع پتروشیمی‌و خودرو است. وجود دو صنعت مذکور به‌صورت نسبتا فعال در کشور، توجیه مناسبی برای فعالیت صنعت تایر است. توانایی دیگراین صنعت، وجود نیروی تحصیلکرده در این رشته بوده و می‌توان این صنعت را یکی از مهمترین صنایع در راستای توسعه کشور دانست سند راهبردی توسعه صنعتی کشور، سیاست‌های ابلاغی اصل 44 قانون اساسی، برنامه‌های توسعه و سند چشم‌انداز 20 ساله تایر کشور همگی صنعت تایر را جزو صنایع مهم و تاثیرگذار در توسعه کشور می‌دانند. بر اساس سند راهبردی وزارت صنعت، معدن و تجارت؛ یکی از هفت صنعت منتـخب با توجه به تعیین رشتـه فعالیت‌های صنعتی دارای اولویت، صنعت تایر و تیوب است.

در صنعت تایر و تیوب رسیدن به جایگاه اول در منطقه و کسب 3درصد حجم تولید در جهان مدنظر قرار گرفته است. برای این بخش 9 برنامه راهبردی در نظر گرفته شده که در این خصوص ارتقای توان بهره‌وری و رقابت‌پذیری، تولید تحت لیسانس و نام تجاری معتبر قید شده است.

برنامه راهبردی در صنعت تایر و تیوب تا افق 1404 به‌شرح زیر است:

سهم ارزش افزوده در تولید در سال‌های اخیر به‌طور تدریجی کاهش یافته است. این وضعیت بیانگر این موضوع است که مواد اولیه و کالاهای واسطه‌ای به محصول نهایی تبدیل نشده و همچنین واردات کالاهای واسطه‌ای و قطعات رشد داشته است. با توجه به اهمیت موضوع ارزش افزوده و نقش آن در توسعه اقتصادی کشور، مدیریت صحیح برای شناسایی درست صنایع با ارزش افزوده بالا می‌تواند نیل به اهداف رشد اقتصادی را تسهیل کند. با توجه به تحلیل‌های انجام شده یکی از مهم‌ترین چالش‌ها در این حوزه واردات بی‌رویه تایرهای خارجی کم‌کیفیت است که آسیب‌های فراوانی را به صنعت تایر کشور وارد کرده است.

به‌خصوص واردات تایرهای کم کیفیت و ارزان قیمت چینی و هندی که در سال‌های اخیر گسترده شده و واردکنندگان تعهدی در قبال کیفیت اقلام وارداتی و مشکلات پیش روی مصرف‌کنندگان ندارند. این در صورتی است که اگر برندهای خوشنام و معتبر خارجی با اخذ مجوز از سازمان ملی استاندارد و دریافـت تاییدیه‌های کیفی وارد شوند، بازار تایر کشور رقابتی می‌شود.

به هر حال واردات بی‌رویه، صنعت تایر کشور را با بحران مواجه کرده است و کلیه کارشناسان و صاحب‌نظران در این حوزه همکاری و پیگیری دولت و مسوولان را برای جلوگیری از ضررهای ناشی از این نوع واردات هم برای تولیدکننده داخلی و هم آسیب‌هایی که ممکن است تولیدکنندگان داخلی مواد اولیه زنجیره صنعت تایر را تحت‌الشعاع قرار دهد، ضروری می‌دانند. تولیدکنندگان داخلی مقوله واردات را به‌طور کلی نفی نکرده و مخالف آن نیستند، بلکه به دنبال توازن منطقی بین صادرات و واردات هستند، اما این چرخه وقتی معیوب می‌شود که دامپینگ یا قیمت‌شکنی‌ها در بازار به واسطه ارائه محصولات بی‌کیفیت و قیمت پایین صورت می‌پذیرد. مورد دیگری که قابل بحث است تعرفـه پایین واردات تایر است که این اجازه را به واردکنـندگان داده است که به هر میـزان که می‌خواهند این محصول را هرچند کم کیفیت وارد بازار داخلی کنند. از این رو درخواست تولیدکنندگان تایر از دولت محترم این است که در تعرفه واردات تایر برای برخی از کشورها تجدیدنظر کرده و با ایجاد تعرفه ویژه یا safeguard موجب کنترل و مدیریت واردات شوند.

یکی دیگر از چالش‌هایی که در این خصوص وجود دارد افزایش آمار بیکاری در جامعه است. از مهم‌ترین دلایل اصلی گسترش روزافزون بیکاری فرزندان ایرانی، گسترش واردات بی‌رویه محصولات و کالاهای خارجی است که مشابه آن حتی با کیفیت برابر توسط تولیدکنندگان داخلی ساخته می‌شود و جا دارد مسوولان به این امر نیز توجه داشته باشند.

مبحث مهم دیگری که قابل توجه است ارکان اقتصاد مقاومتی است که در بیانات حکیمانه مقام معظم رهبری به آن اشاره شده است که سه مورد مهم آن در این حوزه عبارتند از: حمایت از تولید ملی، مدیریت منابع ارزی و مدیریت مصرف اگر از حمایت ملی حمایت نشود صدمات جبران‌ناپذیری در این عرصه وارد می‌شود و توان عملیاتی تولیدکنندگان داخلی را کاهش داده و این صنعت را با اختلال مواجه می‌سازد. موضوع دیگری که می‌توان به آن اشاره کرد این است که بخش عمده‌ای از مواد خام مصرفی شرکت‌های تایرسازی در ایران از طریق شرکت‌های داخلی و صنایع پتروشیمی ‌داخل کشور تامین می‌شوند؛ از جمله دوده، کائوچو، روغن و به واسطه این ارتباط باید تولیدکنندگان داخلی در صنعت تایر به خرید مواد اولیه تولید داخل تشویق شده و خودکفایی صنایع و تامین نیاز کشور از طریق تولیدات داخل عملی شود و از آنجا که تولید صنعت تایر در کشور از مزیت نسبی برخوردار است و همان‌طور که اشاره شد بخشی از مواد اولیه صنعت تایر از مواد پایه نفتی تامین می‌شود؛ به‌عنوان مثال این صنعت کائوچو را به یک محصول تبدیل می‌کند و ارزش افزوده زیادی ایجاد می‌کند و از خام‌فروشی جلوگیری می‌کند، نیازمند توجه و حمایت بیشتری از سوی دولتمردان است. در مجموع با واردات بی‌رویه هم از نظر اقتصادی و هم از نظر مدیریت منابع ارزی دچار مشکل شده و باید در این زمینه‌ها تدابیر مناسب اتخاذ شود.

واردات قاچاق توان رقابت را از تایرسازان گرفته است

مهندس علیرضا انصاری

مدیرعامل شرکت آرتاویل تایر

طي دو، سه سال اخير واردات تاير بدون ساماندهي و كنترل، باعث ايجاد اخلال و بي‌نظمی ‌در بازار تاير كشور شد كه اين امر ضمن كاهش توليد داخل حدود 15 درصد، باعث كاهش قيمت‌هاي فروش و انباشت بيش از 23 هزار تن در سال گذشته در انبار كارخانه‌هاي توليدي شد. يكي از دلايل عمده واردات، افزايش توليد تاير در كشور چين است كه اين امر باعث شده تا سيل تايرهاي بعضا بي‌كيفيت يا كم‌كيفيت و ارزان از مباني مختلف به خصوص قاچاق وارد بازار ايران شود. ظرف يكي، دو سال اخير تايرهاي هندي نيز وارد كشور شده كه ادامه اين روند نه تنها صنعت تاير را تهديد می‌كند، بلكه باعث عدم رقابت شده و مانع بزرگي جهت ايجاد رغبت و انگيزه كافي سرمايه‌گذاران براي توسعه در اين صنعت شده است.

در سال گذشته با تمهيدات قابل تقدير وزارت صنعت، معدن و تجارت براي ساماندهي واردات تاير، واردات روند كاهشي داشته است، اما تفاوت فاحش قيمت تايرهاي چيني و هندي با تايرهاي توليد داخل ايجاد Safe Guard جهت حمايت از صنايع داخلي را می‌طلبد. در بسياري از كشورها مثل آمريكا، تركيه، برزيل و هند تفرقه‌هاي ويژه و سنگين براي ورود تاير از چين وضع كرده‌اند. در سال‌جاري كه به فرموده مقام معظم رهبري سال اقتصاد مقاومتي اقدام و عمل نامگذاري شده است و در فرمايشات ايشان به اين نكته اشاره فرمودند كه فروش و مصرف كالاهاي خارجي بايد به‌عنوان يك ضد ارزش تلقي شود مگر آنجا كه مشابهش نيست، بنابراین مسوولان و سياست‌گذاران كشور بايد تدابيري بينديشند تا اقتصاد كشور با كاهش واردات كالاهاي مصرفي باعث شكوفايي توليدات داخلي و اشتغال و كاهش وابستگي شود. البته افزايش رقابت پذيري از طريق تعرفه تاير، ترويج فرهنگ مصرف كالاهاي داخلي و محدود كردن تبليغ كالاهاي خارجي و افزايش كيفيت كالاهاي توليد داخل متناسب با كيفيت جهاني و جلب رضايت مشتريان تاثير بسزايي در كاهش واردات خواهد داشت. واردات تاير بايد ابزاري در جهت ايجاد آرامش در بازار عرضه و تقاضا و افزايش رفاه مردم و افزايش توان رقابتي داخل كشور باشد، اما اگر براي جلوگيري از واردات عمدتا قاچاق چاره‌اي انديشيده نشود و تعرفه‌ها اصلاح شوند ضمن از دست دادن توان رقابتي توليدكنندگان تاير در كشور، منجر به بيكاري و ضعف در اقتصاد كشور می‌شود.