اسکناس که از دوران کهن وارد زندگی ما شد، طی دوران مختلفی تکامل یافته و به شکل امروزی به دست ما رسیده است. شاید مراحل تکامل پول کاغذی یا اسکناس در مناطق مختلف جهان کاملا متفاوت باشد اما همه سازندگان و تولید کنندگانش به استحکام و امنیت آن می‌اندیشیده‌اند. 
اگرچه با اولین نگاه به اسکناس‌های امروزی و توجه به جنس آنها تصور می‌کنیم که کاغذ ،اولین ماده مصرفی در آنهاست اما این کاغذ معمولی نیست بلکه از کاغذی کاملا منحصر بفرد و با فرمولی ویژه به عنوان اولین ماده تشکیل دهنده اسکناس استفاده می‌شود. اولین مشخصه کاغذهای اسکناس بحث امنیت اسکناس و اصالت آن است. اهمیت و اصالت اسکناس رابطه کاملا مستقیمی با امنیت اقتصادی و ملی هر کشوری که آن را تولید می‌کند خواهد داشت، بنابراین تمام تولید کنندگان کاغذ اسکناس و بطور کلی اسناد بهادار در مناطق مختلف جهان سعی می‌کنند از همین ابتدای کار، بحث امنیت کامل اسکناس را در نظر بگیرند. چراکه این اسکناس‌ها هستند که به پشتوانه خزانه، چرخ اقتصادی کشورها را به حرکت در می‌آورند و در صورت عدم رعایت مباحث امنیتی اسکناس، اقتصاد کشورها کاملا آسیب پذیر خواهد شد.
امنیت و دوام بیشتر در سایه جنس اسکناس
به طور کلی اسکناس‌های امروزی با ترکیبی از کاغذ، پنبه یا ترکیبی از کاغذ و الیاف کتانی و پارچه تولید می‌شوند که دلیل افزودن برخی از مواد یاد شده به کاغذ در واقع بالابردن مقاومت کاغذ اسکناس در مقابل انواع فرسایش‌ها از جمله رطوبت است. اگرچه در برخی موارد این مواد به ضریب امنیتی کاغذ اسکناس کمک می‌کند اما عمده کمک آنها به طول عمر مفید اسکناس است. آنچه که شاید بتوان گفت در ایران بیشتر از هر کشور دیگری به چشم می‌خورد وجود اسکناس‌های پاره و مخدوش در دست مردم باشد که به نظر کارشناسان مربوطه، دلیل آن را می توان در دو حوزه جست و جو کرد. نخست نبود فناوری‌های مناسب در تولید کاغذ اسکناس و دیگری که شاید مهمترین نیز باشد ،نبود فرهنگ مناسب استفاده از اسکناس و نگهداری از آن به عنوان سرمایه ملی در میان مردم است. بد نیست که بدانید سالانه بين ۵۰۰ الی ۷۰۰ ميليون قطعه اسکناس در ايران امحاء می‌شود، کامران صداقت، کارشناس مسایل بانکی و اقتصادی کشور، در رابطه با هزینه چاپ هر قطعه اسکناس در کشور گفت: هر چند رقم دقیقی از هزینه چاپ هر قطعه اسکناس وجود ندارد، اما می‌توان تخمین‌هایی زد. بر این اساس، این هزینه تقریبا 60 الی80 تومان است که گاهی به صدتومان هم می‌رسد. او با اشاره به تعداد اسکناس‌های موجود در کشور ادامه داد: در حال حاضر هشت میلیارد قطعه اسکناس در کشور وجود دارد که 10 درصد آن فرسوده است و باید برای امحاء به بانک مرکزی برگردد و بازسازی شود. بر اساس گفته‌های این کارشناس و با حسابی سرانگشتی می‌توان دریافت که سالانه چیزی در حدود 56 میلیارد تومان بابت امحاء و نوسازی اسکناس‌هایی که پاره و مخدوش شده‌اند هزینه به دولت تحمیل می‌شود.
اسکناس‌های پلیمری جایگزین اسکناس های کنونی
برای ما که همه روزه با پول های کثیف، پاره، کهنه و مملو از یادگاری‌ها و یادداشت‌های مختلف سر و کار داریم شاید تصور داشتن اسکناس‌هایی مقاوم و تمیز و سالم دور از ذهن باشد اما، در سراسر جهان کشورهای زیادی در حال تغییر و انتخاب اسکناس‌های پلیمری به جای اسکناس‌های کاغذی هستند تا زمان استفاده و دوام آنها را افزایش داده و همچنین ویژگی‌های امنیتی اسکناس‌ها بهبود پیدا کند. دو کاربر بزرگ جهانی اسکناس کاغذی، هند و انگلستان برنامه ریزی‌های سالانه خود را بر اساس تولید اسکناس‌های پلیمری ساماندهی کرده‌اند. علاوه بر این، برخی از کشورها مثل استرالیا، بلغارستان و تایلند و دیگر کشورها نیز برای چاپ اسکناس هایشان از این فناوری استفاده می‌کنند. این اسکناس‌های پلیمری در واقع هم طول عمر بیشتری دارند و هم امنیت بالاتری را برای دارنده آنها تضمین می‌کند. با ظهور این روش چاپ می‌توان گفت که صنعت انتشار اسکناس وارد روند نوینی شده و به زودی شاهد تغییرات عمده‌ای در این زمینه خواهیم بود. صرف‌نظر از موضوع ظهور فناوری جدید در چاپ اسکناس و اینکه این فناوری چه زمانی وارد کشور شده و یا اینکه چه زمانی ایران می‌تواند در زمینه تولید اسکناس‌های پلیمری به خودکفایی برسد؟ به نظر می رسد بهتر باشد در وهله اول بر روی فرهنگ خود کار کرده و به اسکناس به عنوان سرمایه ملی نگاه کنیم، تا علاوه بر لذت بردن از در دست گرفتن اسکناس های نو، هزینه های کمتری بابت امحاء و نوسازی اسکناس‌هایی که به خاطر سهل انگاری ما از رده خارج شده‌اند به دولت تحمیل کنیم.
منبع: سیناپرس
