مرجع پلیمر در بازار ایران: سالانه بیش از ۱۰۰ میلیارد تکه لباس، دور ریخته می شود. طبق گزارش سازمان حفاظت محیط زیست آمریکا، لباس‌ها بخش اعظمی از حجم پسماندهای پارچه‌ای شهرها را تشکیل می‌دهند. در سال ۲۰۱۷، از ۹/ ۱۶ تن پسماند پارچه‌ای، تنها ۱۵ درصد بازیافت شده و بقیه، از محل‌های دفن زباله سر درآورده‌اند و این برای آینده زمین، همان‌قدر ترسناک است که یک هیولا می‌تواند باشد.
امبرسایکل
پنج سال پیش، دو دانشجوی سال آخر رشته شیمی به نام‌های «شِی سِدی» و «موبی احمد» که در دانشگاه کالیفرنیا درس می‌خواندند، از خودشان پرسیدند: «چرا کسی به فکر چاره نیست؟» این دو وقتی با یکدیگر هم‌اتاقی شدند، فکر نمی‌کردند یک روز با هم همکار شوند. مهم تر از آن، اصلا تصور نمی‌کردند که در آینده از آنها به‌عنوان پرچمداران انقلاب بازیافت در صنعت مد و پارچه یاد شود.
آنها وقتی دیدند روزانه چقدر لباس دور ریخته می‌شود، تصمیم گرفتند با استفاده از دانش خود در زمینه شیمی، به کمک صنعت پوشاک بروند. بهاینترتیب در سال ۲۰۱۵، شرکت کوچک خودشان به نام «امبرسایکل» را در لس‌آنجلس راه انداختند. هدف آنها، بازیافت پلی استر بود که رایج‌ترین ماده مورد استفاده در لباس های تولید انبوه است. چشم انداز آنها این بود که با بازیافت این ماده، نخ بادوامی تولید کنند که تا ابد قابل استفاده باشد. آنها چند روش را امتحان کردند، از جمله استفاده از میکروب هایی که از پلاستیک تغذیه می‌کردند.
شی می‌گوید: «ما کارمان را با یک فرآیند میکروبی آغاز کردیم. وقتی چیزهای جدید امتحان می‌کنی، چیزهای جدید هم کشف می کنی و این‌گونه بود که به یک فرآیند شیمیایی دست یافتیم؛ یک فرآیند سه‌مرحله‌ای بی‌نظیر. روند کار در امبرسایکل به این شکل است: لباس‌هایی را که می خواهید دور بیندازید، دریافت می کنند. پس از پاکسازی، آنها را داخل ماشینی قرار می‌دهند و بعد از یکسری فعل و انفعالات شیمیایی، پلی استر از سایر مواد تشکیل‌دهنده جدا می‌شود. شی این مرحله را «استخراج» می‌نامد. این اتفاق در سطح مولکولی رخ می‌دهد. سپس پلی استر را به صورت قرص های کوچک درآورده و به کارخانه دیگری می فرستند تا از آن نخ تولید شود.
در تبلیغات این نخ آمده: «اولین منسوجات جهان که تماما از لباس های کهنه تولید شده است». این نخ سپس به دست تولیدکنندگان می رسد تا با آن لباس نو تولید کنند. مواد باقی مانده هم به عنوان سوخت استفاده می‌شود. تجهیزات لازم برای انجام این فرآیند به‌راحتی در یک کانتینر کوچک جا می‌گیرد. جابه‌جایی و راه‌اندازی آن آسان است و به‌سادگی در سیستم‌های فعلی کارخانه‌ها ادغام می‌شود. این تکنولوژی قادر است پلی استر را از هر ترکیبی استخراج کند و برای بازیافت انواع پلاستیک‌ها نیز مناسب است.
شی می‌گوید: «ما نه‌تنها میزان دورریز را کاهش می‌دهیم، بلکه به جای نفت که از مواد تشکیل‌دهنده پلی استر است، از مواد جایگزین استفاده می‌کنیم. بهاینترتیب، هم در تغییرات آب و هوایی، تاثیر مثبتی خواهیم داشت، هم در کاهش گازهای گلخانه‌ای.» به باور او، پایداری، دیگر فقط یک شعار نیست، بلکه برای همه برندها، تولیدکننده‌ها و هر کسی که در زنجیره تامین لباس نقشی دارد، یک مساله ضروری است. او می‌گوید: «لباس از معدود محصولاتی است که عملا هر روز، لمسش می کنیم و با آن سر و کار داریم.
بیشتر لباس‌های مدرن، ترکیبی از پلی استر و کتان، اکریلیک یا اسپاندکس هستند. این ترکیب‌ها به‌سختی بازیافت می‌شوند»، اما فرآیند بازیافت امبرسایکل، با تکیه بر علم شیمی و مهندسی آنقدر ماهرانه طراحی شده که می تواند این ترکیبات بدقلق را هم بازیافت کند. امبرسایکل در حال حاضر یک واحد آزمایشگاهی صنعتی دارد که روزانه ده‌ها کیلوگرم لباس برای آزمایش و بررسی فرآیند تکنیکی، به آن وارد می‌شود. هدف بعدی شی این است که کارخانه‌ای راه اندازی کند که قابلیت تولید یک تن مواد اولیه در روز را داشته باشد. او می‌گوید: «رویکرد ما اقتصاد چرخشی در حوزه پوشاک را به معنای واقعی ممکن می سازد. ما با این روش، مواد باکیفیتی تولید می‌کنیم که با محدودیت‌های فرآیندهای بازیافت مکانیکی بیگانه‌اند.» این مدیر ارشد اعتراف می‌کند که هنوز چالش‌های فراوانی هست تا «بازیافت پلی استر» به صرفه اقتصادی و سودآوری برسد.
هزینه پلیمر خالص در هر کیلوگرم، فقط یک دلار است، با این حال او مطمئن است که اگر عملیات‌ها را تا سطح تجاری گسترش دهند، به یک مدل کسب وکار رقابتی خواهند رسید. یکی از مزیت‌های فرآیند بازیافت آنها این است که به ازای هر کیلو مواد تولیدشده، ۸۰ تا ۹۰درصد انرژی کمتری مصرف می کند.
این دو امید دارند که یک روز از حوزه منسوجات فراتر رفته و فرآیند بازیافت را در بسته‌بندی، بطری‌ها و قوطی‌ها نیز به کار ببرند. شرکت آنها سرمایه‌گذاران بین المللی مطرحی دارد. در سال ۲۰۱۹ که نام این دو در لیست کارآفرینان موفق مجله فوربس قرار گرفت، توجه بسیاری از سرمایه‌داران به این شرکت جلب شد. شی در این سال‌ها با مشکلات متعددی روبه‌رو بوده، از جمله رقابت با محصولاتی که بر پایه مشتقات سوخت فسیلی هستند. یکی دیگر از چالش‌ها نیز، برخورد موثر با بازیگران اصلی حوزه پوشاک است. اما خوشبختانه او حمایت چند گروه حامی صنعت مد پایدار را جلب کرده است. او می‌داند یکی از عوامل مهم در تولید پارچه پایدار، این است که بدانی «مد سریع» (Fast Fashion) از بین نمی‌رود؛ به‌خصوص با توجه به رشد طبقه متوسط در اقتصادهای نوظهور. تقاضای لباس افزایش خواهد یافت، اما او امید دارد که شرکتش برای حل مشکل تقاضا، یک راه‌حل پایدار ارائه دهد.
منبع: دنیای اقتصاد
