نرخ میانگین دلار نیمایی در قیمت گذاری محصولات پتروشیمی از هفتگی به ماهانه تغییر پیدا کرد

مرجع پلیمر در بازار ایران: روند افزایشی بهای نیمایی ارز در ماه‌های گذشته موجب شد تا قیمت‌های پایه محصولات پتروشیمی در بورس کالای ایران وارد یک روند صعودی غیرقابل بازگشت شود، آن هم در شرایطی که دلار نیمایی از رقمی نزدیک به ۱۳ هزار تومان تا ۲۳ هزار تومان افزایش یافت. این در حالی است که فرمول قیمت‌های پایه پلیمرها و ترکیبات شیمیایی در بورس کالا از متوسط هفتگی بهای نیمایی ارز تبعیت می‌کند که روند صعودی رشد قیمت‌ها را موجب شده است. این شرایط به معنی جاده یک طرفه برای افزایش قیمت‌ها همگام با رشد بهای نیمایی ارز بود آن هم در وضعیتی که شتاب افزایش نرخ به شدت بالا بوده است. این امر موجب شد تا انتقادات بسیاری به مکانیزم قیمت‌های پایه در بورس کالا وارد شود که خروجی آن به جلسات متعددی منجر گشت. آخرین خبرها حکایت از آن دارد که از این پس بهای ارز نیمایی برای متوسط ماهانه آن ملاک قیمت‌گذاری نرخ‌های پایه پلیمرها و ترکیبات شیمیایی در بورس کالا خواهد بود؛ اگرچه قطعیت این رخداد را باید در قیمت‌های اعلامی روز جاری رهگیری کرد.

رونمایی از میانگین ماهانه به جای هفتگی

دکتر ابوذر انصاری، کارشناس ستاد تنظیم بازار به «دنیای اقتصاد» گفت: روز گذشته در جلسه کمیته تخصصی پتروشیمی ذیل ستاد تنظیم بازار رخدادی جدید برای دادوستدهای بازار پتروشیمی در بورس کالا به تصویب رسید. بر مبنای این مصوبه از امروز نرخ پایه محاسباتی برای مواد اولیه پتروشیمیایی که هر هفته از سوی دفتر صنایع تکمیلی شرکت ملی صنایع پتروشیمی اعلام می‌شود، با اعمال میانگین بهای ماهانه ارز نیمایی خواهد بود. متوسط بهای ارز نیمایی که یکی از دو اهرم اصلی کشف نرخ پایه بازار محصولات پتروشیمی به شمار می‌رود، پیش از این به‌صورت متوسط نرخ هفتگی بهای نیما در محاسبات در نظر گرفته می‌شد. وی ادامه داد؛ به‌رغم تکانه‌های افزایشی و بی‌سابقه بهای ارز که روزانه شاهد نوسان ارز در بازار آزاد و به دنبال آن ارز نیمایی هستیم، بدون آنکه فرصت کافی برای تطبیق برنامه‌های تولیدکننده با نرخ‌های جدید فراهم باشد، نرخ‌های آینده با روندی صعودی همراه می‌شوند که بر پیچیدگی‌های قیمتی بازار مواد اولیه پتروشیمیایی اضافه می‌کند. این امر بر تمام بخش‌های صنعت اثر دومینووار خود را برجای گذاشته و سبب شده که صنایع پایین دستی زیر بار فشار بی‌ثباتی قیمت‌ها در بازار از برنامه‌ریزی بلندمدت و حتی میان‌مدت برای تولیدات آینده نزدیک خود نیز ناتوان شوند. از این رو این تکانه‌های لحظه‌ای نرخ بهای ارز نیمایی که تاثیر منفی آن بر نرخ پایه محصولات پتروشیمیایی‌ها بسیار قدرتمند ارزیابی می‌شود دیر یا زود باید پوشش داده می‌شد که مصوبه روز گذشته در جلسه‌ای با انتخاب متوسط بهای ماهانه ارز در محاسبه نرخ پایه این محصولات در دادوستدهای بورس کالا گامی در جهت پوشش نسبی تکانه‌های لحظه‌ای ارز بر قیمت مواد اولیه این بازار برداشته است.

طراحی دست‌انداز برای صعود نرخ پایه

دکتر انصاری اظهار کرد: میانگین بهای ارز نیمایی در کشف نرخ پایه مواد اولیه پتروشیمیایی از امروز به میانگین ماهانه تبدیل شده و در محاسبات هفته جاری نیز لحاظ خواهد شد. پیش از این قیمت پایه محصولات این بازار از حاصل ضرب میانگین هفتگی بهای دلار نیمایی در ۹۵ درصد قیمت جهانی به دست می‌آمد. اما قرار بر این است که از روز جاری میانگین هفتگی به ماهانه تبدیل شود. چراکه اگر نرخ پایه بر مبنای میانگین هفتگی دلار نیمایی محاسبه شود بهای پایه محصولات همچنان در روند صعودی نوسان می‌کند و رشد مداوم خود را حفظ می‌کند. اما انتظار داریم با درنظر گرفتن متوسط بهای ماهانه دلار نیمایی نه تنها استمرار رشد نرخ پایه محصولات پتروشیمیایی محدود بلکه حتی وارد فاز نزولی شود. به عبارت دقیق‌تر نرخ ارز ملاک عمل برای قیمت‌های پایه هفته قبل حدود ۲۲هزار و ۵۰۰ تومان بود. میانگین هفتگی بهای دلار نیمایی تا روز گذشته ۲۳ هزار و ۵۶۰ تومان ارزیابی شده است. در حالی که میانگین ماهانه تا روز گذشته ۲۲ هزار و ۲۹ تومان است. بنابراین اگر میانگین ماهانه را برای قیمت‌های پایه در نظر بگیریم حدود ۵۵۰ تومان نسبت به هفته قبل کاهش نرخ ارز ملاک عمل قیمت پایه خواهیم داشت.

وی افزود، هنگامی که بهای ارز در کانال صعودی نوسان می‌کند بازه‌های کوتاه‌مدت با رشد بیشتری همراه می‌شوند. این امر به معنی آن است که رشد هفتگی سریعتر از رشد ماهانه خواهد بود. ازاین رو اگر دست‌اندازی بر سر راه این صعود مداوم طراحی شود، جریان افزایشی قیمت‌ها محدود خواهد شد. بنابراین اتخاذ چنین تغییری در محاسبات نرخ پایه مبنی بر عدم دخالت دستوری بر عوامل بنیادین است که به‌جای میانگین هفتگی میانگین ماهانه لحاظ شود تا سرعت رشد قیمت‌ها کاهش یابد. درحقیقت هدف این است که با کمترین دخالت در عوامل بنیادی اقتصاد کلان، هزینه خرید مواد اولیه را برای صنایع پایین دست کاهش دهیم.

غوطه‌وری بازارهای جهانی در هاله‌ای از ابهام

انصاری از اتفاقات مهم بازار محصولات پتروشیمی در روزهای اخیر به افت شدید بهای نفت خام اشاره کرد وگفت: بهای نفت خام برای مدت‌ها به‌عنوان یک لیدر روانی و فنی بازار محصولات پتروشیمیایی و فرآورده‌های نفتی ایفای نقش کرده است. حال در شرایطی که عدم قطعیت‌ها در اقتصاد آمریکا به اوج رسیده و در روزهای سخت رکود کرونایی ریسک‌های سیاسی قدرتمندی بر بازار این کشور سایه افکنده هیچ بعید نیست که روند نزولی قیمت‌ها ادامه یابد. بنابراین ریسک نوسان قیمت‌های جهانی با محوریت احتمال افت قیمت‌ها را نیز باید به داده‌های موجود افزود، این در حالی است که آینده این بازار به شدت پیچیده است؛ اما تجربه نشان داده حضور در اوج قیمت‌ها در کنار تلاش‌های رسمی برای کاهش نرخ و البته افت تقاضای داخلی همه چیز را برای تغییر فاز قیمت‌ها و آغاز یک روند نزولی آماده خواهد کرد؛ اگرچه هنوز برای چنین ادعایی به داده‌های بیشتری نیاز داریم.

منبع: دنیای اقتصاد