مرجع پلیمر در بازار ایران: دکتر علی مرسلی و حسین قاسم پور از دانشگاه تربیت مدرس به همراه گروه پروفسور دنیل مسپوک از کشور اسپانیا، موفق به معرفی استراتژی جدیدی با عنوان “برشِ شبکه”، جهت هدایت هوشمندانه چیمان فضایی (توپولوژی) پلیمرهای کوئوریناسیونی نانو متخلخل معروف به چارچوب های فلز آلی شدند.
چارچوبهای فلز-آلی (MOF) نانو متخلخل زیرمجموعه ایی شناخته شده از پلیمرهای کوئوردیناسیونی هستند که به علت درصد تخلخل بالا و تنوع ساختاری بی رقیب توجه بسیاری از دانشمندان علم شیمی را به خود جلب کردهاند. چیدمان واحدهای سازنده این چارچوب ها (مولکول ها و خوشه های فلزی) بسیار شبیه به بلوک های خانه سازی اسباب بازی کودکان است و خلاقیت در انتخاب نوع، شکل و نحوه چیدمان واحدهای سازنده در تعیین شبکه فضایی چارچوب نهایی و همچنین خواص فیزیکی و شیمیایی آن نقش اصلی را ایفا میکند. از آنجاکه کارآمدی MOFها ریشه در خواص ساختاری، شیمیایی و فیزکی آنها دارد، مطالعه و کشف راهکارهای نو جهت پیش بینی، تعیین و حتی هدایت چیدمان شبکه در این دسته از مواد یکی از ارزشمندترین زمینه های تحقیقاتی در حوزه شیمی کوئوردیناسونی و نانو شیمی است.
در این تحقیق یک روش جدید برای استنباط توپولوژی MOFها حاوی اتصال دهنده آلی کم تقارن، که برشِ شبکه نامیده می شود، پیشنهاد شد. این روش بر اساس سنتز شبکه های جدید از طریق تجزیه و تحلیل منطقی شبکه های منظم با واحدهای سازنده مولکولی با اتصال بالاتر معرفی شده است. برای پیش بینی توپولوژی MOFها با مولکولهای زیگزاگی شکل از ایجاد بریدگی در شبکه استفاده شد. برای این منظور، با حذف دو گروه اتصال شونده به صورت یک در میان از واحد سازنده مربع/مستطیل شکل، واحدهای زیگزاگی شکل طراحی شدند. مطالعات نرم افزاری نشان داد که به کارگیری این رویکرد بر روی ۱۷ شبکه شناخته شده حاوی واحد مربع/مستطیل شکل، از طریق قطع اتصالات بین واحدهای سازنده منجر به ایجاد ۱۰ شبکه با توپولوژیهای مختلف است. همچنین، نتایج حاکی از آن است که برخی از ساختارهای گزارش شده در متون علمی پیشین، این راهبرد را تایید میکند. به عنوان اثبات راهبرد پیشنهاد شده، با استفاده از روش برشِ شبکه سه MOF جدید با بکارگیری واحدهای زیگزاگی شکل سنتز و شناسایی شد که هر کدام دارای توپولوژی پیش بینی شده به صورت نرمافزاری هستند.
این کار تحقیقاتی توسط دکتر علی مرسلی و حسین قاسمپور از گروه شیمی معدنی دانشگاه تربیت مدرس تهران و با همکاری گروه دنیل مسپوک از دانشگاه UAB بارسلونا در ماه می ۲۰۲۰ در مجله انجمن شیمی ایالات متحده آمریکا، JACS ، به چاپ رسیده است.
منبع: ستاد ویژه توسعه فناوری نانو
