مرجع پلیمر در بازار ایران: در پژوهشی که توسط محققان کشورمان انجام‌شده، نقش و خصوصیات نوعی پلیمر ساخت انسان برای تولید رگ‌های مصنوعی مورد بررسی قرار گرفته است.
از سال 1950 به این‌سو، تلاش‌های مستمر و زیادی برای ساخت ماده مناسبی به‌منظور تولید کاشتینه یا همان ایمپلنت رگ مصنوعی توسط دانشمندان انجام گرفته است. ازجمله پلیمرهایی که تاکنون برای این منظور مورد پژوهش قرارگرفته‌اند می‌توان پلی‌آمید (نایلون)، پلی‌پروپیلن، پلی تترافلوئورواتیلن (تفلون)، پلی تترافلوئورواتیلن انبساط یافته یا ePTFE و پلی‌اتیلن‌ترفتالات (داکرون) را نام برد. ولی امروزه دو ماده پلی‌تترافلوئورواتیلن انبساط یافته و داکرون، به‌عنوان دو ماده استاندارد برای تولید رگ مصنوعی در اندازه بزرگ در بدن انسان کاربرد دارند و بیشتر الزامات رگ مصنوعی این اندازه را تأمین می‌کنند.
اما به‌تازگی، پژوهشگران، پلیمری به نام پلی‌یورتان را برای کاشتینه رگ مصنوعی اندازه کوچک پیشنهاد داده‌اند که در آزمون‌های درون‌تنی حیوانی، نتایج خوبی از آن به‌دست‌آمده است. محققان، پس از گذشت 9 ماه از انجام پیوند این رگ‌های مصنوعی، در اکثر موارد، علائم گرفتگی، برآمدگی رگ، آهکی‌شدن و ضخیم‌شدگی را مشاهده نکردند.
پژوهش داخلی برای ساخت رگ مصنوعی
در این رابطه، پژوهشگران کشورمان یک مطالعه مروری را انجام داده‌اند که در آن ساخت کاشتینه‌های رگ مصنوعی بر پایه پلیمر «پلی‌یورتان» مورد بررسی قرار گرفته است.
به گفته این محققان که از پژوهشگاه پلیمر و پتروشیمی ایران هستند، «گام اول برای ساخت رگ مصنوعی، انتخاب ماده مناسبی است که بیشتر ویژگیهای لازم را تأمین کند. گام دوم، بهبود قابلیت‌های ماده انتخاب شده است. از سال‌های گذشته تابه‌حال، گام اول به‌طور گسترده در علم پلیمر موردپژوهش قرار گرفته است. انتخاب ماده پایه بر اساس خواص مکانیکی و خون‌سازگاری و نیز زیستسازگاری انجام می‌گیرد، به‌گونه‌ای که پژوهشگران در انتخاب ماده مناسب برای کاشتینه مدنظر خود، م‌یتوانند کلیاتی از خانواده‌های مختلف مواد را بشناسند. پلییورتانها ب‌هدلیل داشتن ویژگیهای مطلوبی چون زیستسازگاری، مقاومت آبکافتی و اکسایشی خوب، خواص مکانیکی مناسب و فرایندپذیری خوب، در کاربردهای پزشکی موردتوجه قرار گرفته‌اند».
فهیمه عسکری، عضو هیئت‌علمی پژوهشگاه پلیمر و پتروشیمی ایران و همکارانش اظهار کرده‌اند: «به‌طورکلی پژوهشگرانی که پلی‌یورتان را موضوع پژوهش خود قرار م‌یدهند، اغلب تحقیقات خود را در قالب سه موضوع ساماندهی می‌کنند. موضوع اول، انتخاب نوع قطعه‌های نرم و سخت است. قطعه نرم، بخش بی‌شکل زنجیرهای پلیمر را تشکیل می‌دهد. بنابراین، وظیفه تأمین خواصی چون انعطاف‌پذیری را برعهده دارد. قطعه سخت، شکل‌دهنده بخش بلوری زنجیرهاست. موضوع دوم، انتخاب نسبت‌های وزنی مناسب از مواد اولیه به‌کاررفته در سنتز پلی‌یورتان است. در این موضوع، مسئله انتخاب نسبت‌های وزنی مناسب برای قطعه‌های نرم و سخت است. موضوع سوم نیز، اصلاح و بهبود خواص پلیمر است که زیست‌سازگار بودن، یکی از مهم‌ترین این خواص است».
بنا بر نتایج بررسی‌های انجام‌شده توسط محققان فوق، به‌منظور ساختن رگ‌های مصنوعی از پلی یورتان، پیوندزنی ماده‌ای زیست‌سازگارکننده روی آن می‌تواند باعث افزایش خاصیت آبگریزی و کاهش جذب پروتئین توسط آن شود و از این طریق از ترومبوز یا همان تشکیل لخته خونی در رگ مربوطه جلوگیری می‌کند.
عسکری و همکاراشن می‌گویند: «اصلاح سطحی ماده پلی‌یورتان از راه پیوند ماده زیست‌سازگارکننده بر روی آن، با هدف بهبود شرایط برای نشان دادن سلول‌های اندوتلیال یا لایه درون‌رگی و همچنین جلوگیری از چسبندگی پلاکتها انجام می‌شود. درنتیجه این اصلاح، چسبندگی سلول‌های اندوتلیال، بهبودیافته و چسبندگی پلاکتها به رگ کاهش می‌یابد».
این محققان می‌افزایند: «علاوه بر این موارد، نشاندن ماده هپارین و دو نوع رشته پروتئینی دیگر بر سطح پلی‌یورتان می‌تواند باعث کاهش چسبندگی پلاکت و فیبرینوژن و همچنین افزایش چسبندگی و تکثیر سلول‌های اندوتلیال شود. همچنین پوشش‌دهی پلی‌یورتان با ماده «تیتانیوم-کربوکسونیترید» می‌تواند رشد و تکثیر در سلول‌های اندوتلیال روی پلیمرهای پوشش یافته را به دنبال داشته باشد و رگ‌های مصنوعی را به وضعیت طبیعی نزدیک‌تر کند».
پلییورتانها کاربردی‌ترین ماده برای ساخت رگ مصنوعی
نتایج این مطالعه که در فصل‌نامه بسپارش وابسته به پژوهشگاه پلیمر و پتروشیمی ایران منتشرشده، نشان می‌دهد که کاشتینه رگ مصنوعی باید قابلیت تأمین ویژگیهای زیستسازگاری و عدم سمیت، مقاومت در برابر عفونت، حفظ خواص مکانیکی و خون‌سازگاری را داشته باشد.
در این خصوص، پلییورتانها به‌عنوان موادی معرفی شده‌اند که قابلیت تأمین این موارد را تا حد زیادی دارند، اما نیازمند اصلاحاتی برای بهبود برخی از این خواص هستند و اگر اصلاحات مناسب برای بهبود خواص روی پلیمرهای مورد اشاره اعمال شود، آن‌ها از کاربردی‌ترین مواد برای ساخت کاشتینه رگ مصنوعی خواهند بود.
منبع: ایسنا
