مرجع پلیمر در بازار ایران: بنجامین فرانتا، مدرس تاریخ در دانشگاه استنفورد، در جست‌وجو برای یافتن تاریخ پنهان تغییرات اقلیمی، بالاخص برای آگاهی از زمانی که شرکت‌های مهم زغال‌سنگ، نفت و گاز از این مشکل مطلع شدند، تصمیم گرفته به نقاط مختلف آمریکا سفر کند. او با انتشار مقاله‌‌‌‌ای در وب‌سایت کانورسیشن (The Conversation)، مدارکی از دهه‌های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ میلادی پیدا کرد که درک ما از چگونگی تبدیل‌شدن تغییرات اقلیمی به یک بحران اقلیمی را تغییر می‌دهد.
اسناد صنعت نفت و گاز نشان می‌دهد که شرکت‌های فعال در این حوزه، بسیار پیش تر از دیگران از این خطر مطلع بوده‌‌‌‌اند. در ۲۸ اکتبر سال ۲۰۲۱، کمیته‌‌‌‌ای از کنگره آمریکا، مدیران شرکت‌های اکسون‌موبیل، بی‌پی، شورون، شل و موسسه نفت آمریکا را درباره تلاش‌‌‌‌های این صنعت برای کم‌‌اهمیت جلوه‌‌دادن نقش سوخت‌های فسیلی در تغییرات اقلیمی مورد سوال قرار داد. دارن وودز، مدیرعامل شرکت اکسون‌موبیل در جریان این جلسه استماع به قانون‌گذاران گفت که اظهارات عمومی شرکت او همیشه صادقانه بوده و هست و این شرکت اطلاعات نادرستی درباره تغییرات اقلیمی منتشر نمی‌کند. البته این اظهارات وودز کاملا با واقعیت و تاریخ در تضاد است. اسناد بسیار زیادی وجود دارد که نشان می‌دهد غولهای نفتی طی دهه‌های گذشته، کاملا نسبت به تبعات اقدامات خود آگاهی داشته و همواره در تلاش بوده که با نشر اطلاعات گمراه‌کننده یا سرپوش گذاشتن بر حقیقت، به کسب‌‌‌‌وکار خود ادامه و سیاره زمین را در معرض خطرات جبران‌ناپذیری قرار دهند.
کشفیات شگفت‌انگیز از دهه‌های دور
فرانتا در یک کارخانه قدیمی باروت، متنی از یک کنفرانس نفتی که در سال ۱۹۵۹ در دانشگاه کلمبیا در نیویورک برگزار شده بود را پیدا کرد. او سخنرانی از ادوارد تلر، دانشمند معروف در این کنفرانس یافت که به مدیران صنعت و سایر افراد حاضر در این کنفرانس نسبت به گرم‌شدن کره‌زمین هشدار می‌داد. تلر در بخش‌‌هایی از سخنرانی خود تاکید می‌کند که با سوزاندن سوخت‌های فسیلی، دی‌اکسید‌کربن تولید می‌شود که وجود آن در اتمسفر تاثیرات گلخانه‌‌‌‌ای دارد و در‌صورتی‌که جهان به استفاده از سوخت‌های فسیلی ادامه دهد، یخچال‌‌‌‌ها ذوب خواهند شد، سطح آب دریاها بالا آمده و در نهایت تمامی شهرهای ساحلی به زیر آب خواهند رفت.
جالب است که این اظهارات در حالی صورت‌گرفته بود که در سال ۱۹۵۹، هنوز انسان به ماه نرفته بود و قوطی‌‌‌‌های آلومینیومی به شکل مدرن آن هنوز تولید نشده بودند. فرانتا در آرشیوهای دانشگاهی در لارامی، ایالت وایومینگ سخنرانی دیگری پیدا کرد که توسط یکی از مدیران صنعت نفت در سال ۱۹۶۵ انجام شده بود. فرانک ایکارد، رئیس موسسه نفت آمریکا در نشست سالانه این گروه لابی با اشاره به گزارشی که توسط تیم مشاوران علمی لیندون جانسون، رئیس‌جمهور آمریکا تهیه شده بوده، تاکید کرد که هنوز زمان برای نجات جهان از تبعات ویران‌کننده آلودگی وجود دارد، ولی این زمان در حال پایان است؛ یکی از مهم‌ترین پیش‌بینی‌‌‌‌های این گزارش این است که دی‌اکسید‌کربن اتمسفر زمین با سوزاندن زغال‌سنگ، نفت و گاز با چنان سرعتی در حال افزایش است که تا سال۲۰۰۰ تغییرات چشمگیری در شرایط آب و هوایی سیاره زمین ایجاد خواهد کرد. ایکارد در این اجلاس خاطرنشان کرد که این گزارش نتیجه‌گیری کرده که نیاز به سوخت غیر‌آلاینده برای تامین انرژی خودروها، اتوبوس‌‌‌‌ها و کامیون‌‌‌‌ها احتمالا در آینده به یک ضرورت ملی تبدیل خواهد شد.
اطلاع غولهای نفتی از خطر سوخت‌های فسیلی
فرانتا می‌گوید؛ در همین زمان که او مشغول تحقیق بوده، سایر محققان نیز اسناد شوکه‌کننده و تکان‌دهنده‌‌‌‌ای درباره آگاهی صنعت نفت از مساله تغییرات اقلیمی یافتند. در اواخر دهه ۱۹۷۰، موسسه نفت آمریکا کمیته‌‌‌‌ای سری به‌نام «کارگروه اقلیم و دی‌اکسید‌کربن» تشکیل داد. نمایندگان شرکت‌های بزرگی نفتی برای بحث و بررسی آخرین تحولات علمی در زمینه آب و هوا در این کمیته حضور داشتند. این گروه در سال ۱۹۸۰ از جان لورمن، دانشمند دانشگاه استنفورد درخواست کرد تا برای آنها در مورد وضعیت علم اقلیمی توضیح دهد. امروز نسخه‌‌‌‌ای از سخنرانی او وجود دارد که هشدار می‌دهد در صورت ادامه استفاده از سوخت‌های فسیلی، گرمایش زمین تا سال ۲۰۰۵ قابل‌ملاحظه نخواهد بود ولی تا دهه ۲۰۶۰ اثرات ویرانگر و فاجعه‌آمیزی خواهد داشت. موسسه نفت آمریکا همان سال از دولت‌ها خواست تا تولید زغال‌سنگ را در سراسر جهان ۳ برابر کنند و با وجود چیزی که از آن مطلع بود، اصرار داشت که این کار هیچ‌گونه تبعات منفی به همراه نخواهد داشت. شرکت اکسون‌موبیل نیز برنامه تحقیقاتی مخفی در این‌باره داشته است.
در سال ۱۹۸۱، یکی از مدیران این شرکت به‌نام راجر کوهن یادداشتی داخلی ارسال کرده مبنی‌بر اینکه برنامه‌های تجاری بلندمدت شرکت می‌تواند اثرات فاجعه‌آمیزی، لااقل برای بخش قابل‌توجهی از جمعیت جهان به‌دنبال داشته باشد. سال بعد، اکسون گزارش داخلی ۴۰ صفحه‌‌‌‌ای درباره تغییرات اقلیمی تهیه کرد که روند و میزان گرمایش کره‌زمین را تقریبا دقیق پیشبینی کرده و در کنار آن درباره افزایش سطح دریاها، خشکسالی و برخی موارد دیگر نیز ارزیابی‌‌‌‌‌هایی داشته است.
این گزارش به‌نظر می‌رسد تقریبا در اختیار تمامی مدیران این شرکت نفتی قرار گرفته، ولی نباید در خارج از اکسون‌موبیل پخش می‌شد. به همین ترتیب اکسون‌موبیل دهه‌ها این گزارش را مخفی نگه داشت تا اینکه روزنامه‌‌‌‌نگاران تحقیقی اینساید‌کلایمت‌نیوز (Inside Climate News) در سال ۲۰۱۵ میلادی از آن پرده برداشتند.
این گزارش سال ۱۹۸۲ اکسون‌موبیل درباره تغییرات اقلیمی، میزان دی‌اکسید‌کربن ناشی از سوخت‌های فسیلی و میزان گرمایش جهانی در قرن بیست و یکم را به شکل بسیار دقیقی پیشبینی کرده بود و در آن به صراحت ذکر شده بود، این شرایط در صورتی رخ می‌دهد که اقدامی در این زمینه صورت نگیرد. البته اکسون در این میان تنها نبوده و مدیران شرکت‌های نفتی دیگر هم از اثرات محصولاتشان بر شرایط اقلیمی مطلع بوده‌‌‌‌اند. در سال ۱۹۸۶، گزارشی داخلی توسط شرکت شل تهیه شده که پیشبینی می‌کند گرمایش زمین ناشی از سوخت‌های فسیلی، موجب تغییراتی خواهد شد که در تاریخ بی‌سابقه است و تبعاتی چون سیل‌‌‌‌های ویرانگر و مهاجرت‌‌‌‌های اجباری در سراسر جهان را ایجاد خواهد کرد. این گزارش که مُهر «محرمانه» دارد، در سال ۲۰۱۸ میلادی توسط یک روزنامه‌نگار هلندی افشا شد.
حق انتخاب غولهای نفتی برای اقدام اقلیمی
در سال ۱۹۷۹ شرکت اکسون به‌طور محرمانه گزینه‌‌هایی را برای اجتناب از گرمایش کره‌زمین مورد مطالعه قرار داده است. این مطالعات نشان داده که در صورت اقدام فوری، اگر این صنعت از سوخت‌های فسیلی فاصله بگیرد و بر انرژیهای جایگزین تمرکز کند، آلودگی سوخت‌های فسیلی از دهه ۱۹۹۰ شروع به کاهش کرده و از یک بحران اقلیمی بزرگ جلوگیری خواهد شد، اما صنعت سوخت‌های فسیلی این مسیر را دنبال نکرد. در عوض، در اواخر دهه ۱۹۸۰ اکسون و شرکت‌های دیگر نفتی تلاشی جهانی را برای مخالفت با علم اقلیمی، ممانعت از کنترل سوخت‌های فسیلی و حفظ جریان عرضه محصولاتشان ترتیب دادند.
فرانتا و دیگر محققان از طریق اسناد داخلی شرکت‌ها و صحبت‌های افراد درون این صنعت به این اطلاعات دست یافته‌اند. در سال ۱۹۸۹، صنعت سوخت‌های فسیلی گروهی به‌نام «ائتلاف اقلیمی جهانی» ایجاد کرد؛ ولی این ائتلاف برخلاف نامش، گروهی محیط‌زیستی نبود و در عوض برای ایجاد تردید درباره تغییرات اقلیمی تلاش و با قانون‌گذاران برای جلوگیری از تصویب قوانین مرتبط با انرژیهای پاک و معاهدات اقلیمی در دهه ۱۹۹۰ لابی می‌کرد.
برای مثال، ویلیام اوکیف، رئیس این ائتلاف که همزمان معاون اجرایی موسسه نفت آمریکا نیز بود، در سال ۱۹۹۷ در روزنامه واشنگتن‌پست نوشت: «دانشمندان اقلیمی معتقد نیستند که سوختن نفت، گاز و زغال‌سنگ به‌صورت پیوسته باعث گرمایش زمین می‌شود.»
این سخنان در حالی بود که این صنعت دهه‌ها بود که از واقعیت امر اطلاع داشت، اما رئیس این گروه لابی شرکت‌های نفتی سخنانی متضاد با واقعیات و دانسته‌ها را مطرح می‌کرد. صنعت سوخت‌های فسیلی همچنین اتاق‌های فکر و مطالعات جهت‌‌‌‌دار و مغرضانه‌‌‌‌ای که کند‌شدن روند پیشرفت علم اقلیمی و حرکت به‌سوی انرژیهای پاک کمک می‌کردند را تامین مالی می‌کرد.
تحریف و لاپوشانی حقایق برای سود هر چه بیشتر
در واقع غولهای نفتی در زمینه اینکه دست به چه اقداماتی برای کاهش خطرات گرمایش زمین و تغییرات اقلیمی بزنند، حق انتخاب داشتند؛ اما انتخاب آنها، تحریف و لاپوشانی حقایق برای سود هر چه بیشتر شرکت‌هایشان بود. هر چند امروزه دیگر بیشتر شرکت‌های نفتی از انکار کردن علوم اقلیمی شرم دارند، ولی همچنان با کنترل سوخت‌های فسیلی مبارزه می‌کنند و خود را به‌عنوان رهبران انرژیهای پاک نشان می‌دهند؛ در صورتی‌که همچنان سهم عمده سرمایه‌‌‌‌گذاری‌‌‌‌هایشان به سوخت‌های فسیلی اختصاص دارد. جالب‌تر آنکه همین چند هفته پیش، لایحه اقلیمی برای بار دیگر توسط یکی از قانون‌گذارانی رد شد که با صنعت سوخت‌های فسیلی ارتباطات نزدیکی دارد. امروز مردم در سراسر جهان اثرات گرمایش دمای زمین را با شرایط اقلیمی عجیب، جابه‌جایی فصل‌‌‌‌ها، موج‌‌‌‌های گرمایی شدید و حتی آتش‌سوزی‌‌‌‌های گسترده تجربه می‌کنند. آیا جهان فاجعه بزرگی را تجربه خواهد کرد که شرکت‌های نفتی سال‌ها قبل آن را پیشبینی کرده بودند؟ جواب این پرسش وابسته به اقداماتی است که ما امروز با در اختیار داشتن تکه‌‌هایی از تاریخ انجام می‌دهیم.
منبع: دنیای اقتصاد
