مرجع پلیمر در بازار ایران: بدون تردید ترسیم جایگاه فناوری رنگ در فناوری مستلزم اقداماتی مانند انجام مطالعات پیرامون جنبه‌های فنی فناوری‌های یاد شده، بررسی مستمر فعالیت‌ها و نوآوری‌های صورت گرفته در میان تولید کنندگان پلیمر در دنیا و بالاخره برقراری ارتباط با واحدهای تولید کننده و مصرف کننده پلیمر در داخل کشور است.
فناوری رنگ در حوزه تولیدات پلیمری مشتمل بر پنج فناوری رنگ کردن توده‌ای، رنگ‌رزی، پلیمریزاسیون ذاتا رنگی، چاپ و پوشش‌دهی است. اصولا برداشت رنگی زمانی صورت می‌گیرد که نور مرئی از یک منبع نوری معین به سمت شی معینی تابیده شود و پس از بر هم کنش این دو، یک دسته طول موج به سمت چشم مشاهده کننده ارسال شود. با برخورد این طول موج‌ها با پرده شبکیه چشم، یک سلسله واکنش‌های فتوشیمیایی رخ داده که حاصل آن سیگنال‌هایی است که به سمت مغز فرستاده می‌شود. محققان در پژوهشی با عنوان «بررسی وضعیت فناوری رنگ در حوزه تولیدات پلیمری در صنایع پتروشیمی» آورده‌اند تفسیر مغز انسان از این سیگنال‌های تعیین‌کننده رنگ شی است.
در این پژوهش که توسط سعید آسیابان، پژوهنده شرکت پژوهش و فناوری پتروشیمی، انجام شده آمده است:
رنگ می‌تواند به صورت یک برداشت روانی به نام‌هایی مانند زرد، نارنجی،قرمز، آبی مشکی و… بیان شود اما دقیق‌ترین تعریف از رنگ، تعریفی است که در آن وجوه فیزیکی و روانی توامان در نظر گرفته شود. بر اساس چنین تعریفی، رنگ را می‌توان با سه مولفه رنگ‌سنجی نظیر محرک‌های سه‌گانه به عنوان مشخصات رنگی محرک بیان کرد. این تعریف نه تنها دقیق است بلکه رنگ را به صورت کمی بیان می‌کند.
نقش فناوری رنگ در توسعه تولیدات پلیمری
تولید پلیمرهای رنگی در راکتور با دو هدف عمده صورت می‌گیرد؛ هدف اول تولید پلیمرهای ذاتا رنگی که می‌تواند مستقیما شکل و مورد استفاده مشتریان قرار گیرد. هدف دوم تولید یک ماده رنگ‌زای پلیمری است که با محیط‌های پلیمری سازگاری داشته و به منظور رنگ کردن توده‌ای پلیمرها می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد. امروز بسیاری از تولید کنندگان پلیمر در دنیا با تکیه بر فناوری پلیمریزاسیون ذاتا رنگی به تولید این‌گونه پلیمرها در راکتور پرداخته‌اند.
محققان می‌گویند فرایند رنگ کردن توده‌ای پلیمرها در واحدهای تولیدی پلیمر نظیر مجتمع‌های پتروشیمی با استفاده از آمیزه‌سازی پودر پلیمر و ماده رنگزا و در واحدهای مصرف‌کننده پایین دستی با اختلاط پلیمر و گونه‌های تغلیظ شده ماده رنگزا مانند مستریچ‌های رنگی صورت می‌گیرد. یکی از راهکارهای برون‌رفت از این مشکلات، تولید پلیمر رنگی در واحدهای بالادستی بعد از راکتور و در مرحله آمیزه‌سازی است.
نباید فراموش کرد تولید پلیمر رنگی در واحدهای بالادستی تنها در خصوص پلیمرهایی قابل اجراست که از تنوع رنگی چندانی در میان مصرف کنندگان برخوردار نباشد زیرا تولید پلیمر با رنگ‌های مختلف در واحدهای بالادستی به دلیل دور ریز بالای مواد به هنگام تغییر رنگ در خط تولید و نیز ضرورت پشتیبانی فنی در زمینه رنگ‌همانندی به منظور تولید پلیمر با رنگ تکرارپذیر هزینه‌های سنگینی را بر واحد تولیدی تحمیل می‌کند.
یکی از مشکلات موجود در واحدهای مصرف کننده پلیمر، انجام فرآیند رنگ همانندی به منظور دستیابی به یک رنگ دلخواه است. چنین مشکلی هم برای تولیدکنندگان مستربچ‌های رنگی و هم برای مصرف کنندگان آن‌ها وجود دارد. از این رو بعضی از تولید کنندگان پلیمر در دنیا مصرف کنندگان خود را در زمینه رنگ همانندی تحت پوشش حمایت علمی و فنی قرار داده‌اند. بر این اساس به منظور دستیابی به رنگ‌های مطلوب به مصرف کنندگان یا مستربچ رنگی مناسب یا ترکیبی از مواد رنگزا که بتواند رنگ نهایی را تامین کند، پیشنهاداتی ارائه می‌شود.
براساس این پژوهش اصولا تولید محصولات پلیمری با ویژگی‌های رنگی و کاربردی مطلوب به واسطه توجه همزمان به اثرات پلیمر و اجزا آن و نیز فرآیند شکل‌دهی بر ویژگی‌های رنگی محصول و همچنین اثرات گونه‌های رنگی مصرفی شامل مستربچ‌های رنگی، رنگدانه‌ها، جوهرهای چاپ و مواد پوششی بر خواص کارکردی پلیمر به دست می‌آید. بدون تردید بعضی از اوقات این مهندسان همزمان در واحدهای تولید کننده و مصرف‌کننده پلیمر نادیده گرفته می‌شود.
امروز تولیدکنندگان پلیمر در دنیا به منظور دستیابی به سهم بیشتر در بازار جهانی به افزایش کیفیت و تنوع تولیدات خود می‌اندیشند و با استناد آنچه گفته شد، فناوری رنگ در حوزه تولیدات پلیمری صنایع پتروشیمی از توانایی لازم جهت توسعه تولیدات پلیمری و نیز انجام پشتیبانی‌های علمی و فنی از واحدهای تولید کننده و مصرف کننده پلیمر برخوردار است.
این پژوهش در اولین کنفرانس پتروشیمی ایران ارائه شده است.
منبع: ایسنا
