مرجع پلیمر در بازار ایران: گزارش‌های جهانی بر این نکته تاکید دارند که رشد قابل توجه در بخش‌های مختلف از صنایع بهداشتی گرفته تا خودرو، ساخت‌و‌ساز، نوشیدنی‌ها و… همگی باعث می‌شوند ضرورت‌های مرتبط با رشد این صنعت بیشتر خودنمایی کنند. دولت‌ها و نقشی که طرح‌های دولتی روی این حوزه می‌گذارند در کنار موضوعات مختلف اقتصادی و تغییر نقش‌ها در اقصی نقاط دنیا در نتیجه جنگ‌های تجاری، ارزی، سیاسی و… همگی مسیرهای رسیدن به این نتایج را با دشواری‌هایی روبه‌رو می‌کنند.
از طرف دیگر افزایش توجه به مسائل زیست محیطی یا افزایش تقاضا برای محصولات پتروشیمی مبتنی بر محیط زیست و نوسانات قیمت نفت خام و گاز همگی از جمله موضوعاتی هستند که بر حوزه شیمیایی جهان در سال‌های پیش رو اثر خواهد گذاشت.
همچنین انتظار می‌رود پیشرفت‌های تکنولوژیکی و فرصت‌های رشد اقتصادی که به سرعت از اقتصادهای پیشرفته به سمت اقتصادهای در حال توسعه در حرکتند باعث تغییر فضای مبادلاتی برای بازار محصولات پتروشیمی خواهد شد.
بازارهای پیشتازند در حوزه محصولات پتروشیمی
بررسی‌ها نشان می‌دهند در سال‌های اخیر به‌خصوص دو سال گذشته آسیا و کشورهای حوزه اقیانوس آرام از جمله کشورهایی هستند که در این بازار سهم خوبی را از آن خود کرده‌اند و انتظار می‌رود در آینده نقش پیشرو را در این بازار بر‌عهده گیرند. انتظار رشد اقتصادی بالا در این کشورها، رشد صنایع مرتبط مثل خودروسازی و افزایش استانداردهای زندگی در این مناطق همگی باعث می‌شود این کشورها پیشران بازار محصولات شیمیایی در دنیا در سال‌های پیشرو باشند.
افزایش درآمدها در این کشورها باعث می‌شود هزینه‌های تولید رقابتی در آنها کاهش یابد و میزان تولید نیز افزایش یابد. مهم‌تر آنکه احتمال توسعه منابع نفت و گاز شیل نیز می‌تواند در آینده روی این بازار در مناطق مختلف دنیا اثر بگذارد. بر این اساس باید گفت رشد اندازه بازار محصولات پتروشیمی در دنیا کاملا منطقی بوده و دور از دسترس نیست.
اتیلن دارای بیشترین سهم در بازار محصولات پتروشیمی
گزارش‌ها از سوی دیگر حکایت از آن دارند که بیشترین سهم در بازار محصولات پتروشیمی در حال حاضر در اختیار اتیلن است، اما متانول نیز در رقابتی تنگاتنگ قادر است در بالاترین موقعیت قرار بگیرد. موسسه پولاریس که یک شرکت تحقیقاتی و مشاوره‌ای در زمینه محصولات پتروشیمیایی جهانی است در رابطه با این بازار می‌گوید در فاصله ۵ سال یعنی از ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۷ ارزش بازار محصولات پتروشیمی در نتیجه کاهش قیمت نفت با افت روبه‌رو شد، اما اکنون که قیمت نفت به بالاتر از ارقام ۴ و ۵ ساله رسیده زمینه‌های رشد ارزش بازار فراهم است.
این گزارش می‌افزاید قیمت نفت در اواخر سال ۲۰۱۵ حتی به ۳۰ دلار هم رسید و از آن زمان تاکنون که قیمت بالاتر از ۷۰ دلار است رشدی بیش از ۱۰۰ درصد را پشت سر گذاشته و این موضوع به شدت روی بازار محصولات پتروشیمی جهان اثر خواهد گذاشت.
در این بین، اما توجه به چند آمار در حوزه پتروشیمی می‌تواند برای تعیین مسیر آتی این صنعت حائز اهمیت باشد. یک پایگاه تحلیلی هندی در این زمینه آمارهای جالب توجهی را از وضعیت فعلی بازارهای پتروشیمی منتشر کرده که با استناد به آنها می‌توان شرایط بازار را تا سال ۲۰۲۶ به وضوح مشاهده کرد.
۱) در سال ۲۰۱۴ در حدود ۷۳ درصد کل انرژی مصرفی بخش صنایع شیمیایی و پتروشیمی از تولید متانول، آمونیاک وسایر منابع این حوزه به دست آمده است به‌طوری‌که در فاصله سال‌های ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۴، این سه بخش به ترتیب رشدهایی در حدود ۵۱ درصد، ۱۳ درصد و ۱۹ درصد را تجربه کرده‌اند.
۲) در حدود ۲۸ درصد از مصرف انرژی نهایی صنعتی توسط بخش شیمیایی و پتروشیمی مورد استفاده قرار می‌گیرد و ۵۸ درصد از کل انرژی مصرفی نیز به‌عنوان مواد اولیه (خوراک) مصرف می‌شود.
۳) معادل ۴۵ درصد ماده اولیه محصولات پتروشیمی را نفتا به خود اختصاص می‌دهد و سهم اتان در این رابطه ۳۴ درصد است. پس از آن پروپان با ۸ درصد در جایگاه سوم قرار دارد.
۴) معادل ۳۲ درصد از ظرفیت بالادستی صنعت پتروشیمی در سال ۲۰۱۶ در حوزه تولید اتیلن فعال بوده است و ۲۰ درصد به پروپیلن و ۱۸ درصد نیز به متانول اختصاص داشته است که این نسبت اکنون نیز تقریبا به همین منوال است.
۵) در حدود ۳۰ درصد از تقاضای جهانی محصولات پتروشیمی در اختیار صنایع بسته‌بندی است و حوزه تولید لوازم‌الکترونیک پس از آن ۱۹ درصد کل تقاضا را در اختیار دارد. بخش ساخت نیز ۱۴ درصد از تقاضا را در اختیار دارد.
۶) خاورمیانه و آمریکای شمالی بیشترین میزان استفاده از اتان را برای تولید محصولات پتروشیمی دارند و تقریبا ۶۰ درصد تولیدشان بر این مبنا است. شمال شرق آسیا و اروپا اما ۸۰ درصد تولیدشان را بر مبنای استفاده از نفتا قرار می‌دهند.
۷) حدود ۶۵ درصد پلی‌پروپیلن که هر ساله تولید می‌شود از LPG، زغال‌سنگ و نفتا تولید می‌شود که بیشتر آن در صنعت خودرومصرف می‌شود.
۸) سالانه رقمی بیش از ۵۰ میلیون تن پی‌وی‌سی تولید می‌شود که ۷۰ درصد این رقم در صنایع ساختمان مورد استفاده قرار می‌گیرد. این در حالی است که سالانه ۱۱ میلیون تن پلی‌استایرن تولید می‌شود که عنوان هیدروکربن آروماتیک در صنایع پایین دست استفاده می‌شود.
۹) آمریکای شمالی در سال ۲۰۱۷ معادل ۵/ ۱۶ درصد سهم فروش جهانی مواد شیمیایی را در اختیار داشت و این سهم برای کشورهای آسیایی ۶۱ درصد بوده است. به جز آلمان نیز ایالات‌متحده به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین صادرکنندگان کالاهای شیمیایی رقمی نزدیک به ۱۸۵میلیارد دلار صادرات داشته که اکثرا به آسیا صادر شده است. صنعت پتروشیمی چین نیز در این سال توانست ۵/ ۹ تریلیون دلار محصول پتروشیمی را به فروش برساند. میزان استفاده از ظرفیت در چین برای تولید رقم ۶۶ درصد بود و البته در مورد برخی محصولات مانند هیدروکسید سدیم، دی آمونیوم هیدروژن فسفات، کربنات سدیم و اوره میزان ظرفیت بهره برداری شده بیش از ۸۰ درصد بود.
۱۰) در چین در حدود ۲۰۰ مجتمع وجود دارد که ظرفیت متوسط آنها ۶۵/ ۳ میلیون تن در سال برای هر مجتمع است. این رقم حدود ۵۰ درصد میانگین جهانی است. در این مورد ظرفیت تولید اتیلن در چین ۷۹/ ۲۰ میلیون تن بوده و حجم تولید آن ۵/ ۱۸ میلیون تن است که واردات حدود ۵/ ۱ میلیون تن را نشان می‌دهد. ظرفیت تولید کوپولیمر در این کشور ۶۰۰ هزار تن در سال است که باعث می‌شود چین ۶۵ درصد نیاز خود را برای این محصول وارد کند. همچنین ظرفیت تولید پلی‌پروپیلن در این کشور ۳/ ۱۹ میلیون تن بوده ولی حجم تولید آن ۸/ ۱۳ میلیون تن است.
منبع: دنیای اقتصاد
