تلاش محققان برای تولید نانو الیاف‌ های پلیمری و گیاهی برای زخم‌پوش‌ها

مژده عزیزی عضو هیات علمی گروه بیومواد سرامیکی جهاددانشگاهی استان یزد در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا، با بیان این که ایده‌ استفاده از گیاهان دارویی با زمینه پلیمر برای اولین بار در یزد اجرا می‌شود، در خصوص این طرح خاطرنشان کرد: ترمیم زخم یکی از فرایندهای طبیعی است که در هنگام آسیب پوست به منظور بازسازی بافت درم و اپیدرم در بدن صورت می‌پذیرد.

وی در ادامه تصریح کرد: در پوست سالم، اپیدرم و درم در یک حالت تعادلی ثابتی قرار دارند و یک سد محافظتی در مقابل محیط خارجی ایجاد می‌کنند و هنگامی که این سد حفاظتی از بین رود، مجموعه‌ای از فعالیت‌های بیوشیمیایی پیچیده، به سرعت برای بازسازی بافت آسیب دیده صورت می‌پذیرد اما این ترمیم به دلیل وجود بافت اسکار(scar) نمی‌تواند به طور کامل صورت پذیرد.

عزیزی افزود: به همین دلیل نیز استفاده از پوشش‌های زخم به منظور حفاظت از زخم، استخراج مایع اضافی از اطراف زخم، ضدعفونی کردن میکروارگانیسم‌های خارجی و بهبود ظاهر در تسریع فرایند ترمیم احتیاج است که به منظور چنین عملکردی، پوشش‌های زخم باید با وجود این که در مقابل عبور رطوبت و اکسیژن نفوذپذیر هستند، یک سد فیزیکی روی زخم ایجاد کنند.

وی ادامه داد: از طرفی آلودگی‌های میکروبی در محل زخم یکی از مشکلات اساسی در فرایند ترمیم زخم است که سبب کند شدن فرایند ترمیم و افزایش احتمال ایجاد عفونت می‌شود و به همین دلیل استفاده از زخم‌پوش‌های ضد باکتری در سال‌های اخیر به عنوان روشی مناسب جهت رفع مشکل حاضر مورد توجه محققان قرار گرفته است.

این پژوهشگر جهاددانشگاهی همچنین عنوان کرد: از سوی دیگر، در گذشته تصور بر این بود که برای بهبود روند درمان زخم،بستر زخم بایستی خشک نگه داشته شود اما امروزه مشخص شده است که زخم‌ها در یک محیط استریل، گرم و مرطوب به نحو مطلوبتر و در زمان کمتری بهبود می‌یابند اما اگر استریل کردن زخم در محیط مرطوب به نحوی مطلوب صورت نگیرد، احتمال ایجاد عفونت باکتریایی وجود دارد.

به گفته‌ی وی، یکی دیگر از مسائلی که در روند ترمیم زخم به ویژه در زخم‌های با ترشحات متوسط به بالا باید مورد توجه قرار گیرد حذف ترشحات زخم از سطح زخم به نحوی مطلوب است تا از تجمع ترشحات در زیر زخم‌پوش جلوگیری کند چرا که تجمع ترشحات در زیر زخم‌پوش سبب افت کارایی زخم‌پوش وجدا شدن زخم پوش از بستر بافت آسیب دیده می‌شود.

عزیزی در ادامه با بیان این که پلیمرها به عنوان یکی از مهمترین منابع جهت تولید زخم‌پوش‌ها در نظر گرفته می‌شوند، اظهار کرد: استفاده از پلیمرهای طبیعی بهترین گزینه جهت تسریع در ترمیم زخم است چرا که پلیمرهای طبیعی به دلیل زیست سازگاری بالایشان برای کاربردهای پزشکی بسیار مناسب هستند اما خواص مکانیکی مطلوبی از خود نشان نمی‌دهند بنابراین با ترکیب کردن آنها با پلیمر مصنوعی زیست سازگار، می‌توان استحکام این داربست‌ها را قوت بخشید.

وی متذکر شد: با توجه به قابلیت ویژه گیاهان دارویی در ترمیم زخم، زیست سازگاری، قیمت مناسب و در دسترس بودن آن‌ها، استفاده از این گیاهان در ساخت زخم‌پوش در ده‌های اخیر مورد توجه محققان قرار گرفته و این در حالی است که کشور ایران در زمینه‌ی کشت گیاهان دارویی یکی از قطب‌های جهان محسوب می‌شود.

عزیزی اضافه کرد: نانو الیاف به دلیل نسبت سطح به حجم بالا، تخلخل زیاد شرایط لازم جهت ساخت یک زخم‌پوش ایده آل از جمله حفظ رطوبت محیط در محل تماس زخم و پانسمان، ایجاد مانع فیزیکی در برابر میکروب‌های عفونی، قابلیت بالا در جذب مایعات زخم، دارا بودن منافذی برای تبادل گازها و مایعات را فراهم می‌کند.

وی با اشاره به این که الکتروریسی از مهم‌ترین روش‌های تولید نانوالیاف است که ساده‌ترین، کم‌هزینه‌ترین و کارآمدترین روش است و گستره‌ی وسیعی از پلیمرها توسط این روش مورد استفاده قرار می‌گیرند، خاطرنشان کرد: با توجه به موارد یاد شده، در این پژوهش قصد داریم از پلیمرهای تلفیقی و عصاره گیاهان دارویی جهت ساخت نانو الیاف با استفاده از روش الکتروریسی استفاده کنیم.

عضو هیات علمی گروه بیومواد سرامیکی جهاددانشگاهی یزد در ادامه یادآور شد: مصرف درمانی گیاهان دارویی به عنوان یک درمان سنتی در طب نیز به کار رفته است و از آنها به عنوان مواد ضدعفونی کننده، ضد درد، ضد التهاب و آنتی اکسیدان استفاده شده و باعث بهبودی زخم‌های عفونی و غیر عفونی می‌شوند.

عزیزی در پایان خاطرنشان کرد: اگرچه استفاده از آنتی بیوتیک‌های گوناگون جهت درمان عفونت‌های مختلف بسیار رایج است اما این داروها عوارض جانبی مختلفی دارند و حتی پس از مدتی در بدن فرد، مقاومت دارویی نسبت به آن‌ها ایجاد می‌شود ضمن این که آنتی‌بیوتیک‌ها نیز نمی‌توانند بافت‌های آسیب دیده را ترمیم کنند بنابراین طراحی زخم‌پوش بی‌خطر و کارآمد جهت رهاسازی هدفمند برخی از داروهای گیاهی در بافت آسیب دیده می‌تواند سبب مهار رشد باکتری‌ها و عفونت و ترمیم سریع زخم‌های ایجاد شده شود و این در حالی است که ساخت آن نیز با هزینه‌ کم امکان‌پذیر بوده و به سهولت قابل نگهداری است.

منبع: ایسنا