ضرورت تدوین نقشه علمی اقتصاد مقاومتی

به گزارش مرجع پلیمر در بازار ایران (پلیم پارت)، دکتر فتح‌الله امی در گفت‌وگو با ایسنا با تاکید بر این که کشور با کاهش رشد علمی مواجه نیست، افزود: گزارش پایگاه ISI تا سال 2015 نشان می‌دهد که در مهندسی کامپیوتر از رتبه 41 در سال 2000 به رتبه 14 در سال 2014 رسیده‌ایم، به این معنی که 27 رتبه ارتقاء داشته‌ایم.

وی با بیان این‌که در مهندسی شیمی از رتبه 29 در سال 2000 به رتبه 3 در سال 2014 ارتقاء یافته‌ایم، اظهار کرد: در رشته مهندسی میکروالکترونیک از رتبه 48 در سال 2000 به رتبه 18 در سال 2014 رسیده‌ایم و در حوزه نانو فناوری نیز از رتبه 64 در سال 2000 به رتبه 7 در سال 2014 نائل شده‌ایم.

رییس پژوهشگاه هوافضا با تاکید بر این‌که در حوزه سلول‌های بنیادی از رتبه 43 در سال 2003 به رتبه 13 ارتقاء یافته‌ایم، خاطر نشان کرد: علاوه بر آن در رشته مکانیک از رتبه 35 به رتبه 5 و در حوزه فیزیک هسته‌ای از رتبه 43 در سال 2000 به رتبه 14 در سال 2014  دست یافته‌ایم.

به گفته وی، ایران در بین سال‌های 2000 تا 2014 در حوزه رباتیک از رتبه 42 به رتبه 14، در حوزه پلیمر از رتبه 29 به رتبه 8، در حوزه منابع آب از رتبه 48 به رتبه 11، در حوزه ریاضی از رتبه 45 به رتبه 11 و در حوزه مواد نیز از رتبه 49 به رتبه 12 نائل شده است.

امی با تاکید بر این‌که بر اساس گزارش پایگاه ISI  رشد علمی ایران طی این سال‌ها فراز و فرود داشته است، ولی هیچ گاه با کاهش رشد علمی مواجه نبوده‌ایم، خاطرنشان کرد: در برخی از رشته‌ها مانند میکرو الکترونیک از رتبه 48 در سال 2000 به رتبه 38 در سال 2001 رسیده‌ایم و در سال 2002 به رتبه 44 نزول کردیم و هم‌اکنون به رتبه 18 رسیده‌ایم.

تعداد مقالات پراستناد

امی با اشاره به وضعیت ایران در زمینه مقالات پراستناد خاطرنشان کرد: ایران در سال 2005 تنها 13 مقاله پر استناد داشته است که این تعداد به 229 مقاله در سال 2014 رسیده است.

وی، سهم کمیت تولید مقالات علمی و مقالات پراستناد ایران را تا پایان سال گذشته روند رو به رشدی دانست؛ به گونه‌ای که سهم ایران در سال 2006 در این زمینه 0.32 بوده است که این میزان به 1.56 درصد رسیده است.

دانشگاه‌های ایران در میان دانشگاه‌های برتر دنیا

رییس پژوهشگاه هوافضا با اشاره به قرار گرفتن دانشگاه‌های ایران در میان دانشگاه‌های برتر دنیا، یادآور شد: بر اساس گزارش پایگاه ISI‌ تا سال 2011 هیچ یک از دانشگاه‌های کشور در میان رتبه‌بندی‌ها قرار نداشت؛ ولی در سال 2013 تعداد 5 دانشگاه و در سال 2015 تعداد 13 دانشگاه کشور جزء دانشگاه‌های برتر دنیا قرار گرفته‌اند.

مقالات داغ ایرانی و رشد فناوری در کشور

وی با اشاره به رشد مقالات داغ دانشمندان کشور، گفت: مقالات داغ محققان ایرانی از 0.67 درصد در سال 2011 به 1.56 درصد در سال 2014 رسیده است.

امی با تاکید بر این که ایران در حوزه تولید فناوری در وضعیت مناسبی قرار دارد، افزود: تعداد پارک‌های علم و فناوری از 31 پارک در سال 1390 به 36 پارک در سال 1394 افزایش یافته، ضمن آن‌که مراکز رشد ایجاد شده در کشور از 113 مرکز در سال 90 به 156 مرکز در سال 94 رسیده است.

رییس پژوهشگاه هوافضا با بیان این‌که هیچ شرکت دانش‌بنیان دارای مجوز تا سال 90 تاسیس نشده بود، اظهار کرد: ولی تعداد 586 شرکت دانش‌بنیان دارای محوز دانش‌بنیان در سال 94 تاسیس شد.

وی تعداد واحدهای فناوری کشور را 2 هزار و 518 واحد تا سال 90 ذکر کرد که این تعداد در سال 94 به 4 هزار و 440 واحد رسیده است و خاطرنشان کرد: تعداد مراکز کارآفرینی از سال 90 تا 94 به 112 مرکز بالغ شده است و تعداد اشتغال ایجاد شده در پارک‌های علم و فناوری از 16 هزار و 542 نفر شاغل در سال 90 به 25 هزار نفر شاغل در پارک‌ها در سال 94 افزایش یافته است.

امی، میزان حمایت‌های مالی اعطاء شده از سوی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به بخش پژوهشی ر ا از 31 میلیارد ریال در سال 91 به 263 میلیارد ریال در سال 94 عنوان کرد و ادامه داد: تا سال 1392 هیچ دفتر انتقال تکنولوژی (TTO) در کشور ایجاد نشده بود، ولی تا سال 94  تعداد 4 دفتر انتقال فناوری برای صدور فناوری در کشور راه‌اندازی شده است.

عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس میزان صادرات محصولات شرکت‌های دانش‌بنیان کشور را از 14 میلیون دلار در سال 92 به  50 میلیون دلار در سال 93 ذکر کرد و گفت: تعداد اختراعات از 321 مورد در سال 90 به 387 اختراع در سال 93 رسیده است.

وی با اشاره به تعداد قراردادهای منعقد شده و فروش فناوری در فن بازار، توضیح داد: اولین فن بازار در سال 91 برگزار شد که گردش مالی آن 30 میلیارد ریال بود که این میزان در سال 93 به 237 میلیارد ریال بالغ شده است.

اهمیت اقتصاد دانش‌بنیان

رییس پژوهشگاه هوافضا، اقتصاد دانش‌بنیان را ریشه و مبنای اقتصاد مقاومتی دانست و یادآور شد: به طور کلی از بعد از انقلاب اقتصاد کشور به سمت اقتصاد مقاومتی حرکت کرد، به ویژه در دولت‌های دوم و سوم پایه و اساس اقتصاد مقاومتی شکل گرفت.

وی، اقتصاد مقاومتی را اقتصاد درون‌گرا توصیف کرد و گفت: به دلیل این که در ابتدای انقلاب، اساس اقتصاد کشور بر پایه اقتصاد مقاومتی شکل گرفت، از این رو توفان‌های اقتصادی منطقه‌ای اثری بر اقتصاد کشور نداشته است و در حال حاضر این اقتصاد در حال تبدیل شدن به یک مکتب اقتصادی است.

امی خاطرنشان کرد: اقتصاد مقاومتی باید راه ما را برای ورود به بازارهای جهانی باز کند؛ همان کاری که در چین رخ داد. این کشور مسیر خود را به اقتصاد بین‌الملل باز کرد، به این معنی که اقتصاد این کشور از درون اقتصاد سوسیال و از برون امپریال است و با این روش توانست سهمی از بازارهای بین‌المللی دریافت کند.

وی با تاکید بر ضرورت داشتن سهمی از بازارهای جهانی گفت: دنیا تبدیل به دهکده جهانی شده است و ما باید سهم خود را از این دهکده جهانی مشخص کنیم و برای این منظور باید کالاهای تولید شده ما مبتنی بر استعداد منطقه‌ای باشد.

امی، استعداد منطقه‌ای کشور را شامل معادن، نفت و مواد غذایی دانست و یادآور شد: در زمانی ایران حرف اول را در تولید فرش و خشکبار داشته است که این امر نشان از سهم ما از بازارهای جهانی بوده است؛ ولی امروزه کشورهایی چون چین و ویتنام فرش‌هایی با کیفیت بهتر از ایران به بازارهای جهانی عرضه کرده‌اند و خشکبار ایران نیز در بسیاری از کشورها در حال تولید است.

این محقق تاکید کرد: افرادی که می‌خواهند منشور اقتصاد مقاومتی کشور را تدوین کنند، باید سهم ایران را از بازارهای جهانی در زمینه‌هایی که استعداد آن در کشور وجود دارد، مشخص کنند که این امر نیاز به کار کارشناسی داخلی دارد؛ همانطور که نقشه جامع علمی را تدوین کردیم، باید نقشه علمی اقتصاد مقاومتی را تدوین کنیم.

وی با بیان این که اگر بخواهیم هواپیما و یا خودرو تولید کنیم کسی از ما خریداری نمی‌کند؛ چون شرکت‌هایی چون بوئینگ، ایرباس، تویوتا، بنز و پورشه در این زمینه حرف اول را در دنیا می‌زنند، ادامه داد: ما با این شرکت‌ها قادر به رقابت نیستیم و مجبوریم مرزها را ببندیم تا خودروی ساخته شده به مصرف داخلی برسد و این در حالی است که بازارهای داخلی ظرفیت محدودی دارند و این امر منجر به رکود اقتصادی در خودرو خواهد شد.

امی با اشاره به وجود 30 میلیون نیروی انسانی تحصیلکرده و 5 میلیون دانشجو در کشور، گفت: ما هم همانند چین قادر هستیم از طریق ایجاد نمایندگی شرکت‌های بزرگ در کشور نیروی انسانی خود را وارد بازارهای جهانی کنیم. این  امر برای این شرکت‌‎ها مقرون به صرفه است.

به گفته وی، از زمان تحصیل فرد در دبستان تا مقطع دکتری حدود یک میلیارد تومان از سوی دولت هزینه شده و این در حالی است که سالانه 150 تا 180 هزار نیروی تحصیلکرده به دلیل نبود اشتغال ایران را ترک و محصول تربیت نیروی انسانی کشور را سایر کشورها برداشت می‌کنند؛ در حالی سالانه بین 150 تا 180 هزار میلیارد تومان خسارت به کشور وارد می‌شود که به اقتصاد کشورهای توسعه یافته کمک می‌شود.

وی با اشاره به نقش شرکت‌های دانش‌بنیان در پویایی اقتصاد دانش بنیان، تاکید کرد که این شرکت‌ها می‌توانند نقش موثری در این زمینه داشته باشند مشروط بر آن که نقشه راه درستی داشته باشیم.

توجه به استعدادهای منطقه‌ای 

رییس پژوهشگاه هوافضا با بیان این‌که اگر نقشه جامع علمی نداشته باشیم، نمی‌دانیم چگونه دیپلماسی علمی ایجاد کنیم، گفت: نقشه جامع علمی کشور تدوین شد؛ ولی کمتر از 10 درصد آن اجرایی شد و در این شرایط اگر دیپلماسی علمی را ایجاد کنیم، سایر کشورها سود خواهند برد.

وی نمونه این اقدامات را انتشار مقالات ایرانی در مجلات بین‌المللی دانست که بهره آن نصیب کشورهای توسعه یافته شده است و اظهار کرد: ولی اگر نقشه جامع علمی کشور به خوبی اجرایی شود، تحقیقات پژوهشگران به سمت اهداف نقشه حرکت خواهد کرد و در این صورت دیپلماسی ایجاد شده به نفع کشور خواهد بود.

امی به بیان استعداد منطقه‌ای استان‌های کشور پرداخت و یادآور شد: در بیشتر کشورهای دنیا مشاهده شده است که در شهرهای مختلف بر اساس استعداد موجود اقدام به تربیت نیروی انسانی می‌کنند؛ ولی در ایران همه استان‌ها یک نوع مهندس و پزشک را تربیت می‌کنند.