تک‌نرخی شدن ارز و تصمیمات قیمتی چه تاثیری بازار محصولات پتروشیمی دارد؟

یکی دیگر از ویژگی‌های این بازار تقاضای بالا برای محصولات pvc و پلی‌اتیلن ترفتالات بطری (‌در گرید‌های مختلف) بود که این دو محصول با تقاضایی بیش از عرضه رو‌به‌رو بوده‌اند که از یکسو تقاضای واسطه‌گری و سفته بازی را فعال کرده و از سوی دیگر به افزایش قیمت‌ها در بازار آزاد منجر شده است. با توجه به تمام این موارد توجه به حجم، تنوع و جذابیت عرضه‌ها در بورس کالا را باید هم‌اکنون به‌عنوان یک اصل برشمرد که به تقویت تولید در کل بخش‌های مهمی از کشور منتهی خواهد شد. روز گذشته در تابلوی اطلاعیه بورس کالا پلی‌اتیلن سنگین لوله مشکی CPR100B یکی از کالاهای جذاب محسوب می‌شد که با تقاضایی 2838 تنی در مقابل عرضه‌ای 506 تنی رو به رو شد و با اختلاف قیمتی حدود 600 تومان با قیمت نهایی حدود 4 هزار و 900 تومان به کار خود پایان داد. پلی‌اتیلن سبک فیلم H 2420 از دیگر کالاهای پرالتهاب معاملات دیروز معرفی شد که با تقاضایی 6 هزار و 512 تنی در مقابل عرضه 3 هزار و 14 تنی قرار گرفت و با قیمتی حدود 4 هزار و 200 تومان کار خود را پایان داد.

پلی‌استایرن مقاوم کالای دیگری بود که روندی همچون دو کالای بالا را در پیش گرفت؛ به‌طوری‌که در برابر تقاضای 1720 تن، عرضه فقط 600 تن بود که این محصول نیز با اختلاف قیمتی 100 تومانی با قیمتی حدود 4 هزار و 400 تومان معامله شد. دبیر کمیسیون صادرات انجمن ملی پلاستیک در رابطه با اثر تک نرخی شدن ارز در آینده نزدیک بر بازار پتروشیمی سه مورد را در این مورد بررسی کرد؛ اثر نرخ ارز بر واردات، صادرات و نرخ خوراک سه اثر قابل بررسی در این مقوله است.

ترکمان درخصوص اثر یکسان‌سازی نرخ ارز بر واردات محصولات پتروشیمی به کشور گفت: در حال حاضر طبق بررسی‌های گمرکی، در دو سال گذشته تقریبا کمتر از 10 درصد مواد اولیه صنایع پلاستیک کشور وارداتی بوده، اما در مورد تجهیزات صنعت پلاستیک می‌توان گفت عمده آنها وارداتی است و معمولا کمتر با نرخ ارز مبادله‌ای به دست عموم تولیدکنندگان صنایع تکمیلی (به‌دلیل میکرو بودن سایز عمومی بنگاه‌های این صنعت) می‌رسد در حالی که به دلیل کم شدن هزینه مبادلات ارز و حضور پررنگ‌تر نمایندگی‌ها بعد از برجام هزینه نهایی برای خریداران تجهیزات تفاوت جدی نداشت. به گفته وی در امر صادرات هم در حال حاضر عموما صادرکننده بعد از صادرات کالا، ارز خود را با نرخ آزاد می‌فروشد، پس در این حوزه هم اگر یکسان‌سازی نرخ ارز به کاهش نرخ ارز آزاد منجر نشود، باز تفاوتی در این راستا برای صادرات محصولات پلاستیکی اتفاق نخواهد افتاد. با این حال هزینه بنگاه قطعا در چند ماه اول کمی افزایش می‌یابد. به گفته این فعال بخش پتروشیمی در کل در صورت یکسان‌سازی نرخ ارز رانت‌های موجود در کل اقتصاد کم می‌شود و برای ورود به تعاملات جهانی آماده‌تر خواهیم شد، در مجموع باید گفت شاید در کوتاه مدت واحدهای رانتی آسیب ببینند ولی کل صنعت از این تصمیم قطعا زیان نخواهند دید.

ترکمان افزود: اگر سایر مبانی اقتصادی و تولیدی در این بخش مثل تبانی پتروشیمی و بازرگانان بدون شناسنامه، جهت خلع مصنوعی در گریدهای فصلی که شاید شامل اکثر تولیدات پتروشیمی شود و… رعایت شوند انتظار نمی‌رود این تصمیم تاثیر منفی گسترده‌ای بر صنعت پتروشیمی و تولیدات در این بخش وارد سازد. فعالان صنعت پتروشیمی معتقدند وجود ارز مبادله‌ای در کنار ارز آزاد، شرایط را برای رانت‌خواری در صنعت پتروشیمی فراهم می‌سازد. با تصمیم گرفته شده پایین‌دستی پتروشیمی خوراک مورد‌نیاز را به راحتی تامین خواهد کرد و مهم‌تر اینکه بازار سیاهی که وجود دارد از بین خواهد رفت و محصول مورد نیاز بدون واسطه در اختیار این بخش قرار خواهد گرفت. در این بین اما همزمانی یکسان‌سازی نرخ ارز با تعیین قیمت‌های محصولات پتروشیمی از طریق کمیته چهار نفره‌ای که قرار است براساس قانون و بازار تعیین شود و بورس نیز وظیفه کنترلی خود را در این زمینه ایفا کند موضوع دیگری است که اهمیت بررسی‌های دقیق را در این صنعت دو چندان می‌کند. آن‌طور که آگاهان صنعت پتروشیمی می‌گویند در این کمیته نماینده بالادستی و پایین‌دستی پتروشیمی حضور دارند.

با این حال درباره تاثیر تعیین قیمت محصولات پتروشیمی در کمیته چهار نفره در شورای رقابت نیز کارشناسان معتقدند این امکان وجود دارد که پس از تعیین قیمت پایه محصولات برای عرضه در بورس بالادستی پتروشیمی نسبت به خروجی کار رضایتی نداشته باشد، اما در فضای موجود این بخش سود بیشتری نسبت به پایین‌دستی می‌برد و فعالان پایین‌دستی ادعا می‌کنند که سودشان کمتر شده است.

در این بین تک‌نرخی شدن ارز در همین قیمت که پیش‌نیاز آن در چند روز گذشته با دادن مجوز خرید و فروش ارز به قیمت بازار آزاد به بانک‌ها صورت پذیرفت، احتمال افزایش دوباره نرخ ارز در بازار آزاد را قوت می‌بخشد. با فرض اینکه با آزاد شدن منابع بلوکه شده، دولت بتواند هرگونه افزایشی را تحت کنترل خود بگیرد و بازه قیمتی حدود 3500 تا 3600 تومان را برای ارز در نظر بگیریم بودجه اکثر شرکت‌های پتروشیمی برای سال جاری با ارز 3500، 3600، 3650 تومان بسته شده است درحالی‌که عملکرد 3 ماهه اکثر آنها با نرخ 3450 تا 3500 تومان تسعیر شده که متوسط نرخ بازار آزاد است.

حال اگر در ماه‌های باقیمانده از سال با سناریوی مطرح شده ارز تک‌نرخی شود، واقعیت می‌تواند با بودجه همخوانی داشته باشد، چرا که احتمالا تب و تاب‌های سیاسی پایان سال برای انتخابات داخلی و پیش از آن ریسک سیستماتیک انتخابات ریاست جمهوری آمریکا هم می‌تواند باعث افزایش کمی در نرخ ارز شود. به این ترتیب می‌توان امیدوار بود که تک‌نرخی شدن ارز در آینده نزدیک آسیب جدی را به بخش پتروشیمی کشور وارد نسازد.