مرجع پلیمر در بازار ایران: قیمت پایه محصولات پتروشیمیایی بورس کالا تحت تاثیر نرخ جهانی خود با ترکیبی از کاهش و افزایش اعلام شد؛ چرا که میانگین خرید و فروش نرخ دلار در سامانه نیما به‌عنوان دیگر اهرم محاسبه قیمت پایه، طی یک هفته گذشته، نسبتا ثابت برآورد شد. بنابراین معادله کشف نرخ پایه محصولات پتروشیمیایی با یک متغیر، یعنی قیمت‌های جهانی برای هفته جاری از سوی نهاد متولی اعلام شد که روند آرام صعودی معاملات پلیمرها را نشان می‌دهد.
با توجه به مقایسه نرخ دلار در هفته اول و دوم شهریور،این میزان تغییر به‌قدری ناچیز بود که در نهایت نهاد متولی میانگین هفتگی بهای نیمایی دلار در معادله کشف نرخ پایه را ثابت در نظر گرفت. به این ترتیب تنها بازیگر کشف نرخ پایه، نوسان بهای جهانی محصولات پلیمری و شیمیایی بود.
قیمت پایه پتروشیمیایی‌ها با نوسان محدود
صدرنشین پلیمرهای بورس کالا، پلی‌وینیل کلرایدها (PVC) در انواع گریدها بودند که با ۸۱ دلار صعود به ازای هر تن، بیش از ۵/ ۴ درصد رشد در قیمت پایه خود تجربه کردند. دلیل عمده افزایش قیمت جهانی این محصولات را می‌توان در توفان اخیر ایالت لوئیزیانای آمریکا جست‌وجو کرد که منجر به تعطیلی بسیاری از کارخانه ها گردید.بنابراین نگرانی از کاهش عرضه در روزهای پیش رو و خاموش شدن کارخانه‌ها به دلیل این توفان سهمگین بهای این محصول پلیمری را به‌شدت تحت تاثیر قرار داده است؛در مجموع، ترکیبی از افزایش و کاهش نرخ جهانی در بین پلیمرها و شیمیایی‌های بورس کالا خودنمایی می‌کند که البته بخش عمده این محصولات افزایش محدود نرخ داشته‌اند. پلیمرها در بازه مثبت ۵تا منفی ۵/ ۲ درصدی تغییر قیمت پایه برای هفته جاری را تجربه کردند. در بین شیمیایی‌ها رشد قیمت ۸۵/ ۴ درصدی برای آروماتیک سنگین لحاظ شد، اما ایزوبوتانول با کاهش ۱۱۹ دلاری به ازای هر تن بیشترین کاهش قیمت پایه به میزان منفی ۲۰/ ۷ درصد را به ثبت رساند. بنابراین پراکندگی نوسان نرخ پایه در بین شیمیایی‌های بورس کالا بیشتر ارزیابی می‌شود.
افت حجم معاملات با ریزش بهای ارز
عقبگرد بهای ارز در بازار آزاد، اثر کاهشی خود را بر حجم و تقاضای محصولات پتروشیمیایی بورس کالا نیز منعکس کرد، تا جایی که در جریان معاملات این محصولات در تالار فیزیکی بورس کالا طی هفته گذشته شاهد افت محسوس اغلب داده‌های حیاتی معاملاتی بودیم. هنوز هم میزان عرضه به‌ویژه در بازار پلیمرهای بورس کالا سطح افزایشی خود را حفظ کرده، اما دو داده دیگر، یعنی میزان تقاضا و حجم معاملات پلیمرها و محصولات شیمیایی بورس کالا کاهش چشمگیری داشته است.نوسان نرخ ارز و فاصله دو نرخ آزاد و نیمایی دلار اثر مستقیم و مثبتی بر میزان معاملات پلیمرها و محصولات شیمیایی بورس کالا دارد. در این بین، تقاضای پلیمرها بیشترین تاثیرپذیری را نسبت به افزایش فاصله نرخ ارز در دو بازار نیما و آزاد از خود نشان داد.
رابطه مثبت و معنا‌داری میان تکانه‌های ارز و داده‌های حیاتی معاملات
همان‌طور که داده‌های ماهانه و هفتگی معاملات در این بازار از ابتدای سال ۹۹ تا پایان مردادماه این مطلب را تایید کرد، در معاملات دو هفته ابتدایی ماه جاری نیز مجددا رابطه مثبت و معنا‌داری میان تکانه‌های ارز و داده‌های حیاتی معاملات به‌وضوح نمایان شد، تا جایی که هفته گذشته پس از رکوردزنی‌های بی‌سابقه در تاریخ بورس کالای ایران برای محصولات پلیمری، با تضعیف بهای ارز از روز یکشنبه، از میزان تقاضای هیجانی در این بازار کاسته شد و به دنبال آن، حجم معاملات نیز تنزل پیدا کرد.
دلیل عمده افزایش عرضه محصولات پلیمری به رغم افت بهای ارز
لغو یک‌هفته‌ای عرضه محصولات در بورس کالا به دنبال تعطیلی هفته پایانی مردادماه است که با شدت گرفتن میزان مبتلایان به سویه کرونای دلتا محدودیت‌ها در داخل کشور افزایش یافت. از این رو شرکت های پتروشیمی درصدد جبران در هفته اول شهریور برآمدند. البته تخصیص سهمیه‌های ماهانه در ابتدای شهریورماه را نمی‌توان نادیده گرفت که کمک بسزایی به خرید حداکثری در بورس کالا به شمار می‌رود. تداوم صعودی بهای دلار در بازار آزاد در هفته ابتدایی شهریور باز هم ترس از شروع روند افزایشی قیمت‌های پایه را در بین اهالی بازار برجسته کرد، از این رو هیجان خرید با ثبت حجم تقاضای بیش از ۱۴۰ هزار تنی در بازار پلیمرهای بورس کالا در هفته ابتدایی شهریور بسیار خبرساز شد که نیروی محرکه لازم را برای رشد حجم معاملات فراهم کرد. اما با ریزش بیش از یک هزار تومانی بهای دلار طی هفته گذشته این عامل اثرگذار بر معاملات محصولات پلیمری و شیمیایی، سبب نوسان کاهشی در جریان معاملات شد و رکوردزنی‌های هفته ماقبل آن خاتمه یافت.
نفت از صعود قیمتی بازماند
هفته گذشته، بهای هر بشکه نفت خام برنت تا نزدیکی کانال ۷۴ دلاری پیش رفت، اما دوام چندانی نداشت .بهای نفت هفته گذشته تحت تاثیر دو عامل نشست اوپک‌پلاس و وقوع «توفان آیدا» و خسارت ناشی از آن در تولیدات خلیج مکزیک ایالات‌متحده قرار داشت. سران اوپک‌پلاس بر افزایش عرضه پافشاری و پیش‌بینی کردند تقاضا افزایشی خواهد بود.
در نهایت طبق تصمیم این نهاد ۴۰۰ هزار بشکه در ماه تا پایان ماه دسامبر به میزان عرضه از سوی سران اوپک‌پلاس افزوده خواهد شد. همچنین تضعیف شاخص دلار آمریکا پس از گزارش ناامیدکننده مربوط به حقوق و دستمزد مزید بر علت شد تا بهای نفت نیروی لازم برای ادامه روند صعودی خود را نداشته باشد. در پایان معاملات روز ۳ سپتامبر، هر بشکه نفت برنت با بهای ۷۲ دلار و ۴۵ سنت دادوستد شد که افت ۷۹/ ۰درصد روزانه را به ثبت رساند. تغییرات هفتگی بهای نفت‌خام به میزان ۳۴/ ۰درصد منفی است. نفتا به‌عنوان یکی از مشتقات نفتی همسو با بهای نفت، آن هم با وقفه‌ای کوتاه‌مدت نوسان می‌کند، اما در هفته گذشته به میزان ۵۸/ ۱دلار افزایش نرخ داشت و در معاملات پایان هفته گذشته با نرخ ۶۵۵ دلار دادوستد شد. برآیند نوسان روزانه، هفتگی و ماهانه این خوراک ارزشمند برای شرکت‌های پتروشیمی در بازه مثبت قرار گرفته که البته بسیار محدود ارزیابی می‌شود.
عقبگرد ۱۳ درصدی حجم معاملات پلیمرها
هفته گذشته به میزان ۱۰۷ هزار و ۸۹۴ تن انواع محصولات پلیمری در تالار فیزیکی بورس کالای ایران عرضه شد که نسبت به هفته ماقبل آن به نسبت ثابت ماند. دلیل عمده حفظ این میزان عرضه در بورس کالا، موکول شدن عرضه هفته پایانی مردادماه به شهریور بود که به دلیل تعطیلی چندروزه کشور بر اثر شیوع ویروس کرونا، امکان معامله وجود نداشت. از این رو طی دو هفته ابتدایی شهریور شاهد صعود حجم عرضه محصولات پلیمری به بالای ۱۰۷ هزار تن بودیم که به نوعی نشان‌دهنده عرضه جبرانی هفته پایانی مرداد در بازار است. این امر سبب شده است تا رقابت برای خرید محصولات پتروشیمیایی بورس کالا به میزان محدودی کاهش یابد؛ چرا که یکی از دلایل فروکش‌کردن التهاب، افزایش عرضه بوده که انگیزه‌ای برای خرید با قیمتی بالاتر از نرخ پایه برای متقاضیان وجود ندارد. بنابراین به‌رغم اینکه هنوز در میان پلیمرهای بورس کالا، رقابت ۳۱ درصدی پلی‌اتیلن ترفتالات بطری دیده می‌شود، اما در عموم گریدهای پلیمرها متوسط رقابت قیمتی چندان زیاد نبود. در برابر این میزان عرضه، تقاضای ۱۱۶ هزار و ۷۳۲ تنی شکل گرفت که نسبت به هفته ماقبل آن افت نزدیک به ۲۰ درصدی داشت.
مهم‌ترین دلیل افت تقاضا که زمینه‌ساز کاهش حجم معاملات شد
تضعیف بهای ارز و عقبگرد بیش از یک‌هزار تومانی نرخ دلار بازار آزاد طی هفته گذشته مهم‌ترین دلیل افت تقاضا به شمار می‌رود که در نهایت زمینه‌ساز کاهش حجم معاملات شد، به‌طوری که در هفته گذشته ۸۲ هزار و ۲۲۹ تن انواع محصولات پلیمری در بورس کالای ایران مورد معامله قرار گرفت که ۷۶ درصد عرضه‌های هفته گذشته بود. بنابراین با وجود ثبات عرضه در سطوح افزایشی خود، حجم معاملات بازار پلیمرهای بورس کالا از مسیر افت تقاضا کاهش یافت.
دادوستد محصولات شیمیایی نیز تحت تاثیر نوسان کاهشی بهای ارز،تنزل یافت.
منبع: دنیای اقتصاد
