دانشمند ایرانی از قارچ، “چرم” تولید کرد!

مرجع پلیمر در بازار ایران (پلیم پارت): گروهی از پژوهشگران سوئدی به سرپرستی دکتر “اکرم زمانی”، دانشمند ایرانی، از نوعی قارچ برای تولید چرم استفاده کرده‌اند. به گزارش ایسنا و به نقل از دیلی میل، وقتی صحبت از کیف‌های دستی به میان می‌آید، چرم ممکن است انتخابی برای بیشتر افراد باشد اما اکنون برای افرادی که در مورد محیط زیست آگاه‌تر هستند، گزینه دیگری وجود دارد.

پژوهشگران “دانشگاه بوراس” (University of Borås) سوئد به سرپرستی دکتر “اکرم زمانی” (Akram Zamani)، دانشمند ایرانی این دانشگاه، راهی برای ساخت چرم مصنوعی پایدار یافته‌اند که در آن از قارچی به دست آمده از نان کهنه فروشگاه استفاده شده است.

این گروه پژوهشی ادعا می‌کنند که تولید چرم قارچی آنها نسبت به جایگزین‌های موجود در بازار، زمان کمتری می‌برد و برخلاف برخی از محصولات جایگزین، ۱۰۰ درصد بر پایه زیستی است. همچنین می‌توان از این قارچ برای ساخت محصولات کاغذی و جایگزین‌های پنبه با ویژگی‌های قابل مقایسه با مواد سنتی استفاده کرد.

پژوهشگران برای ابداع این ماده جدید، از هاگ‌های قارچی به نام “Rhizopus delemar” استفاده کردند که معمولا در مواد غذایی در حال پوسیدگی یافت می‌شود. آنها این قارچ را از نان فروخته‌نشده فروشگاه‌ها به دست آوردند، آن را خشک و آسیاب کردند و در یک رآکتور در مقیاس آزمایشی با آب مخلوط کردند.

همانطور که قارچ از نان تغذیه می‌کرد، به تولید الیاف طبیعی میکروسکوپی از جنس “کیتین” (chitin) و “کیتوزان” (chitosan) پرداخت که در دیواره‌های سلولی آن انباشته می‌شد. سپس سلول‌های قارچی صاف گذاشته شدند و پژوهشگران آنها را خشک کردند تا ماده‌ای شبیه به چرم ساخته شود. دکتر زمانی گفت: نخستین نمونه‌های چرم قارچی که ما تولید کردیم، نازک بود و انعطاف‌پذیری کافی را نداشت.

این گروه پژوهشی اکنون در حال کار کردن روی نسخه‌های ضخیم‌تر چرم قارچی هستند که از لایه‌های متعددی تشکیل شده است تا بیشتر به چرم واقعی حیوانات شباهت داشته باشد. این ترکیبات شامل لایه‌هایی هستند که با “تانین‌های” (tannins) به دست آمده از درخت پردازش شده‌اند تا به آن ساختار نرمی ببخشند. ترکیب این محصول با لایه‌های قلیایی نیز به آن استحکام می‌بخشد. انعطاف‌پذیری، استحکام و براق بودن چرم قارچی، با کمک “گلیسرول” (glycerol) و یک پیونده زیستی بهبود یافت.

زمانی گفت: آزمایش‌های اخیر ما نشان می‌دهند که چرم قارچی دارای ویژگی‌های کاملا قابل مقایسه با چرم واقعی است. این نخستین جایگزین چرم ساخته‌شده از قارچ نیست. به عنوان نمونه، شرکت آمریکایی “مایکو ورکز” (MycoWorks) نیز سال گذشته از چرم ساخته شده از “میسلیوم” (mycelium) رونمایی کرد. میسلیوم، رشته‌های لوله‌ای هستند که روی قارچ‌ها یافت می‌شوند.

با وجود این، به گفته زمانی، بیشتر این محصولات تجاری از قارچ‌های برداشت‌شده یا قارچ‌هایی که در لایه‌ای نازک روی ضایعات مواد غذایی رشد می‌کنند، تهیه می‌شوند. وی خاطرنشان کرد که این روش‌ها برای تولید مواد قارچی کافی، به چندین روز یا چند هفته زمان نیاز دارند. این در حالی است که قارچ او در آب غوطه‌ور می‌شود و فقط چند روز زمان می‌برد تا همان مقدار ماده را بسازد.

علاوه بر این، برخی از چرم‌های قارچی موجود در بازار حاوی پوشش‌های مضر برای محیط زیست یا لایه‌های تقویت‌کننده از جنس پلیمرهای مصنوعی به دست آمده از نفت مانند پلی‌استر هستند. زمانی توضیح داد که این ویژگی، در تضاد با محصولات تیم دانشگاه بوراس است که صرفا از مواد طبیعی تشکیل شده‌اند و زیست‌تخریب‌پذیر خواهند بود.

به گفته پژوهشگران، این موضوع فقط در مورد چرم مصنوعی صدق نمی‌کند، بلکه محصولات کاغذی و جایگزین‌های پنبه را نیز می‌توان با این روش ساخت. دانشمندان پس از این که قارچ را برای تغذیه از نان به مدت دو روز کنار گذاشتند، سلول‌ها را جمع‌آوری کردند و لیپیدها، پروتئین‌ها و سایر محصولات جانبی را که می‌توانستند در غذا استفاده شوند، حذف کردند. باقیمانده ژله مانندی که از دیواره‌های سلولی تشکیل شده است، می‌تواند در بخیه‌ها یا منسوجات ترمیم‌کننده زخم و حتی در لباس استفاده شود.

زمانی امیدوار است که این الیاف جایگزین پنبه یا الیاف مصنوعی شود که با اثرات منفی زیست‌محیطی و اخلاقی همراه هستند. وی افزود: در توسعه فرآیند خود، مراقب بودیم از مواد شیمیایی سمی یا هر چیزی که می‌تواند به محیط زیست آسیب برساند، استفاده نکنیم.

منبع : ایسنا