ما در زندگی روزمره‌امان همواره با پلیمر سر و کار داریم. آنها می‌توانند مصنوعی یا طبیعی باشند و اما هر طوری باشند همواره در کنار ما هستند، اما یک سؤال پیش می‌آید که واقعا پلیمر چیست؟ کلمه‌ی پلیمر یک کلمه‌ی یونانی است که از دو بخش (پلی) به معنای بسیار و (مر) به معنای پاره یا جز میباشد که معادل فارسی آن را می‌توان (بسپار) گذاشت. پلیمرها زنجیرهای طولانی هستند از یک یا چند منومر که به هم وصل می‌شوند و تولید یک مولکول درشت‌تر را می‌دهند. پلیمرها می‌توانند بنابر واکنششان به صورت‌های خطی (یعنی منومرها به صورت یک خط راست به هم وصل می‌شوند) یا به صورت شاخه‌دار (علاوه بر زنجیره اصلی شاخه‌هایی نیز اطراف آن است) و یا به صورت اتصال عرضی (شاخه‌ها نیز به هم وصل شوند) باشند.
رشته مهندسی پلیمر نسبت به رشته‌های مهندسی دیگر تقریباً جوان است و شکوفایی آن از زمان جنگ جهانی دوم آغاز شده است . اما به دلیل کاربرد روزافزون پلیمر در صنایع مختلف ، این رشته به سرعت رشد کرده و امروزه جزو یکی از رشته‌های مهم کشورهای صنعتی پیشرفته میباشد .از ۲۰ سال پیش مهندسی پلیمر در ایران مورد توجه قرار گرفت. البته در آغاز این رشته یکی از گرایشهای رشته مهندسی شیمی مطرح بود اما در سال ۱۳۶۲ رشته مهندسی پلیمر با دو گرایش صنایع پلیمر و تکنولوژی و علوم رنگ به طور مستقل اقدام به پذیرش دانشجو کرد . معمولا در معرفی رشته مهندسی پلیمر به لاستیک، پلاستیک، رنگ، پوشاک و مانند اینها اشاره می کنند. اما این فقط جزئی از مهندسی پلیمر است که شامل فرآورده های آن در صنعت ایران می باشد. در حالی که در زمان حال، علم پلیمر در خیلی از رشته های دیگر نفوذ کرده و مرزهای دانش را شکافته است. ما نیز برای آشنایی اولیه، به معرفی ابتدایی آن بسنده می کنیم.پلیمرها به دو دسته طبیعی و مصنوعی تقسیم می‌شوند. پلیمرهای طبیعی موادی مانند ترکیب‌های سلولزی، چوب، کاغذ و پشم هستند و از مواد نفتی نیز می‌توان مواد پلیمری مصنوعی را ساخت. در ادامه به معرفی گرایش صنایع پلیمر می پردازیم. گرایش صنایع پلیمر : در صنعت هدف رشته مهندسی صنایع پلیمر تولید کلیه محصولات پلیمری از قبیل لاستیک، پلاستیک، الاستومر، رزین و سایر مواد مورد نیاز صنعت است. پلیمرها کاربرد پزشکی نیز دارند. مخصوصا خیلی از مواد مورد نیاز برای تهیه محصولات پزشکی مواد پلیمری هستند. دندان مصنوعی و کامپوزیت های برای ترمیم دندان، لنزهای چشمی، زخم بندهای هیدروژلی و داربست های مهندسی بافت همه از مواد پلیمری ساخته می‌شوند و به آنها پلیمرهای زیستی می گویند. در کل می‌توان گفت که مهندسی صنایع پلیمر شناخت، طراحی، فرمولاسیون، آنالیز و بررسی خواص فیزیکی و مکانیکی سه ماده عمده لاستیک، پلاستیک و کامپوزیت های پلیمری است.
رشته‌هاي مشابه و نزديک به اين رشته :
رشته مهندسي شيمي تا حدودي واحدهاي مشترک با اين رشته دارد.
فرصتهاي شغلي يک مهندس پليمر ( در حد کارشناسي ) :
دکتر نازکدست در يک معرفي اجمالي در مورد جايگاه مواد پليمري در صنايع مختلف و در نتيجه بازار کار فارغ‌التحصيلان اين رشته مي‌گويد : امروزه مواد پليمري در صنايع مختلف بسيار پراهميت هستند براي مثال در صنايع برق ، الکترونيک و مخابرات پليمرهاي مصنوعي به عنوان عايق‌هاي الکتريکي بسيار مهمي دارند به گونه‌اي که امروزه اگر پليمرها نباشند ، صنايع برق نمي‌توانند به اهداف خويش دست يابند.در صنعت پوشاک نيز پليمرها در توليد پاپوشش‌ها ، تن‌پوششها و کف‌پوششها بسيار مؤثر هستند در صنايع حمل و نقل زميني ( خودرو سازي ، قطار و . . . ) ، و هوايي ( هواپيما و هلي‌کوپترها ) و دريايي (کشتي‌ها و . . . ) پليمرهاحضوري چشمگيردارندو بالاخره درصنايع نظامي،پزشکي،کشاورزي و بسته‌بندي موادپليمري بسيارگسترده است .
مشکلات شغلي مهندسي پليمر
گمنامي رشته مهندسي پليمر يکي از مشکلاتي است که بيشتر دانشجويان و فارغ‌التحصيلان اين رشته از آن سخن مي‌گويند آنها معتقدند که بيشتر مديران صنايع و شرکتهاي دولتي و خصوصي از کارآيي مهندسان پليمراطلا عي ندارند. من خودم، موارد زيادي راجع به اين مشکل مشاهده کردم که طرف مدرک تحصيلي شيمي يا مهندسي شيمي دارد اما در يک شغلي که کاملا تخصص پليمر نياز دارد مشغول به کار است.
زمينه هاي پژوهشي علوم و مهندسي پليمر
در حال حاضر فعاليت در زمينه گسترده علوم و مهندسي پليمر بيش از هر زمان ديگري چشم نواز است. پيشرفت هاي بنيادي خيره کننده در بسياري از زمينه ها شامل روش هاي پليمره شدن، مباحث نظري، شبيه سازي و مدل سازي، درک پديده هاي فيزيکي نو، پيشرفت ها در روش هاي مشخصه يابي و به کارگيري راهبردهاي زيستي براي توليد ساختارهاي چند عاملي، نيروي محرکه اي است براي ادامه و گسترش فعاليت هاي پژوهشي و جذب عملگرايان از ساير رشته ها.
همزمان، جامعه با چالش هاي جهاني در کانون توجه روبروست. نياز به منابع گسترده و پايدار انرژي، نيازمندي ها به هواي پاک، آب و منابع غذايي، نياز به فراهم کردن، باز مصرف و جايگزين کردن مواد پليمري مشتق از نفت، تقاضا براي عامل هاي درماني با اثربخشي و قابليت تهيه بيشتر رو به افزايش است. در تمامي اين زمينه ها، مواد پليمري جديد و فرآيندهايي نو براي تهيه و فرآوري پليمرها و کامپوزيت هاي پليمري، نقش حياتي ايفا مي کند.در زمينه انرژي، پليمرها حداقل در خدمت سه نقش گسترده هستند: به عنوان ترکيباتي در سامانه هاي جديد جمع آوري و ذخيره انرژي، به عنوان مواد سازه هاي سبک کاهش دهنده مصرف سوخت (به ويژه در حمل و نقل) و به عنوان مواد مؤثرتر براي فناوري هاي جداسازي. براي توسعه پايدار، صنايع پليمري سبز، نه تنها مواد زيست تخريب پذير را فراهم مي آورد، بلکه دامنه گسترده تري از مواد پليمري بر پايه منابع تجديدپذير را در بر مي گيرد. پليمرها در حال حاضر کاربردهاي پزشکي فراواني يافته اند که شامل سامانه هاي دارورساني، کاشتني هاي مصنوعي، زخم بندها، لنزهاي چشمي، مهندسي بافت و … است.
منبع: http://www.kanoon.ir
