مرجع پلیمر در بازار ایران: «طرح جداسازی گاز CO۲ با استفاده از غشاء پلیمری از لحاظ اهمیت همانند موشک نقطه زن در صنایع دفاعی است که توسط محققان پژوهشگاه پلیمر و پتروشیمی پس از ۱۵ سال تحقیق و پژوهش، به ثمر رسیده است». این را رئیس این پژوهشگاه می‌گوید و معتقد است در دنیا کشورهای بسیار کمی این دانش منحصر به فرد را در اختیار دارند.
مهدی نکومنش روز سه شنبه گفت: آزمایش‌های اولیه دانش بومی «جداسازی گاز CO۲ با استفاده از غشاء پلیمری» در پژوهشگاه پلیمر و پتروشیمی با موفقیت انجام شد و بهروز سادات نیا و علی قدیمی محققان این طرح هستند.
به گفته رئیس پژوهشگاه پلیمر و پتروشیمی، طرح جداسازی مواد شیمیایی گازی به وسیله غشاءهای پلیمری در صنعت جهان بسیار تازه است.
وی با بیان اینکه یکی از مشکلات صنایع شیمیایی جداسازی است، افزود: بسیاری از مواد شیمیایی ساخته می‌شود اما به دلیل هزینه بالای جداسازی، از ساخت آن‌ها صرف نظر می‌کنند. در نتیجه «جداسازی» معضل صنعتی است که در صنایع شیمیایی تخصصی بسیار مهمی است.
استفاده از غشاهای پلیمری
نکومنش عنوان کرد: اخیرا در حوزه گازها یکی از راه‌های جداسازی استفاده از غشاهای پلیمری است و در دنیا کشورهای بسیار کمی این دانش را دارند. هم اکنون ایران با ارائه این طرح در حوزه جداسازی گازها با استفاده از غشاهای پلیمری پیشرو می‌شود.
وی همچنین گفت: در حال حاضر این طرح برای جداسازی گاز CO۲ از سایر گازها استفاده می‌شود. زمانی که هیدروکربن‌ها می‌سوزند مقداری گاز CO۲ به همراه سایر گازها حاصل می‌شود که غلظت CO۲ آن در خروجی ها زیر ۱۰ درصد است که بدلیل اختلاط با سایر گازها در جو رها شده و آلودگی ایجاد می‌کند. در حالی که CO۲ به عنوان یک ماده اولیه دارای ارزش اقتصادی است ولی رها سازی آن در جو به اندازه‌ای زیاد شده که پارامتر مهم رویدادهایی مثل اثرات گلخانه‌ای، گرم شدن زمین و آلودگی های زیست محیطی تبدیل شده است.
نکومنش ادامه داد: بنابراین جدا کردن CO۲ از گازهای خروجی و حتی اگزوزها به دغدغه‌ای تبدیل شده است چرا که جدا کردن آن علاوه بر کاهش آلودگی زیست محیطی سبب دسترسی به ماده با ارزش اقتصادی نیز می‌شود.
رئیس پژوهشگاه با اشاره به روش‌های معمول جدا کردن CO۲ تصریح کرد: روش‌های معمول جذبی است و در ایران نیزکاربرد دارد. در این روش از یک جریان متضاد استفاده می شود و مایعی که می‌تواند CO۲ را جذب کند از بالا ریخته می‌شود و CO۲ از آن عبور می‌کند، این گاز جذب می‌شود و سایر گازها عبور کرده و در محیط دیگری CO۲ را از مایع جدا می‌کنند.
«مَشعَل‌سوزی پدیده سوزاندن گازهای اضافه در مکان‌های استخراج نفت و گاز است. این کار به وسیله مشعل گازی یا فلر گازی (gas flare) که به آن دودکش مشعلی (flare stack) نیز می‌گویند انجام می‌شود. مشعل گازی یک وسیله سوزاندن گاز است که در کارخانجات صنعتی مانند پالایشگاه نفت استفاده می‌شود. »
نکومنش اظهار داشت: چاه‌های نفتی گازهایی دارند که به صورت فلر می‌سوزد. همچنین یکسری از مواد اولیه ارزشمند در مجتمع های پتروشیمی به دلیل عدم جداسازی فلر می‌شود. به عنوان مثال ماده اتیلن و تبدیل آن به پلی اتیلن؛ در فرآیند ساخت اگر ۱۰۰ کیلو اتیلن وارد راکتور شود، ۹۵ کیلو آن تبدیل می‌شود و ۵ کیلو آخر آن به دلیل اینکه گازهای بسیاری با آن همراه است فلر می‌شود.
وی ادامه داد: ظرفیت نصب شده در مجتمع‌های پتروشیمی کشور در تولید پلی اتیلن سه میلیون و ۳۰۰ هزار تن است و در صورتی‌که ۷ درصد آن فلر شود (حدود ۲۱۰ هزار تن) می‌توان به وسیله آن‌ها مجتمع جدید پتروشیمی ساخت. زیرا در طول سال فلر می‌شود و جداسازی وجود ندارد، این ضرر بزرگ مشخص نیست.
رئیس پژوهشگاه پلیمر و پتروشیمی عنوان کرد: در حال حاضر در کشورهای پیشرفته روش جداسازی انجام می دهند و میزان فلر بسیار اندک است. اما در ایران پیش از این طرح خرید تکنولوژی از غرب بوده و بسیاری از گازها به فلر داده شده است.
وی اضافه کرد: جداسازی گازها با غشا پلیمری مشکل بسیار مهم صنعت نفت و پتروشیمی بود که قابل رفع شدن است. ایران جزو ۱۰ کشور تولید کننده CO۲ در دنیا محسوب می‌شود که محدودیت‌های شدیدی از طرف سازمان‌های بین المللی در کنفرانس کیوتو و معاهده پاریس دارد تا میزان نشر CO۲ به اتمسفر را تا سال ۲۰۲۰ کاهش دهد اما به نظر نمی رسد با توجه به این دو قرارداد قدم هایی جدی برداشته شده باشد و ممکن است به همین دلیل با محدودیت هایی در سطح بین الملل مواجه شویم.
نکومنش تصریح کرد: گرفتن CO۲ هزینه بر است و در واحدهایی که به روش جذبی این گاز را استخراج می کنند برای هر کیلو تولید یا جداسازی CO۲ سه کیلو آب مصرف می کنند بنابراین صنعت آب بری (مصرف آب زیاد) است و با توجه به اینکه ایران کشور نیمه خشکی است، مشکلات زیادی به همراه دارد. بنابراین با تکنولوژی غشایی آب حذف می‌شود همچنین قیمت آن مشابه دستگاه های قدیمی است اما مزایای بسیار زیادی دارد که نکته حائز اهمیتی است.
تحقیقات 15 ساله بروی تکنولوژی غشایی
وی عنوان کرد: این پژوهشگاه حدود ۱۵ سال است که روی تکنولوژی غشایی کار و پژوهش می‌کند. این پروژه با تعامل همکار صنعتی شرکت گاز کربنیک شهرکرد به نتیجه رسید که حدود ۳۵ درصد مارکت CO۲ را در دست دارند و تکنولوژی های مرسوم جاری را اجرا می کردند اما پس از بررسی‌ها در این قسمت مشارکت کردند.
رئیس پژوهشگاه پلیمر و پتروشیمی اضافه کرد: تکنولوژی جداسازی با غشا پلیمری از مرحله مهندسی و ساخت دستگاه ها گذشته و در حال نصب دستگاه ها هستیم که در ساختمان تجاری سازی پژوهشگاه این فضا ایجاد شده و این خط تولید برای اولین بار در منطقه خاورمیانه صورت گرفته است.
نکومنش همچنین گفت: انتظار می رود تا اواخر امسال محصولات اولیه که به طور عملی جدا کننده گاز CO۲ از گازهای خروجی است را به بازار عرضه کنیم. با ارائه این طرح و با توجه به محدودیت‌های وسیع برای کشور، جامعه پلیمری حرکت های ضد استعماری قدرت‌های بزرگ را پاسخ داده است.
منبع: ایرنا
